EFSANE MÜZİK FESTİVALİ
WOODSTOCK
Hazırlayan: eankara
1960’lı yılların sonlarında, özellikle ABD’deki genç nüfus savaş, ırk ayrımı gibi kavramlara karşıydı. ‘’ Barış, sevgi ve müzik ‘’ önem verilen değerlerdi. Ayrıca, medyada yer alan ‘’ Vietnam Savaşı ‘’ nın kanlı görüntüleri geniş halk kesimini korkutmuş, öfke yaratmıştı. Müzik, başlı başına protesto aracı olmuştu. 1969 yılında New York eyaletine bağlı Woodstock adındaki küçük bir kasabada ‘’ Dünya Kültür Tarihi ’’ ni etkileyen önemli bir olay gerçekleşti. Gerçekleşen bu olay, bir müzik festivaliydi. Geceli gündüzlü 3 gün sürdü. Festivale katılım tahminlerin çok ötesinde gerçekleşti. Yaklaşık elli bin kişinin geleceği planlanmıştı. Oysa, yarım milyona yakın kişi katıldı !! Organizasyon, tahminlerin çok ötesindeki bu katılım sonucu hazırlıksız yakalanmıştı. Ama, festival ABD karşı kültür hareketinin sembolü oldu, tarihe geçti .
‘’ Çiçek Çocuklar ‘’ ya da ‘’ Hippi ‘’ adı verilen kitle için, ‘’ özgürlük , anti militarizm, barış, sevgi ve müzik ‘’ önemliydi. Kısacası tek bir slogan, geçerlilik kazanmıştı; ‘’ Savaşma Seviş ! ‘’
İşte, ağırlıklı olarak bu genç kitle ülkenin, hatta dünyanın her tarafından akın akın Woodstock festivali’ne gelerek, sahnedeki her biri rock ve folk müzik tarihinde çok ünlü olan otuz iki grubu izlediler. Bu arada, biraz Hippi hareketinden bahsetmekte yarar var. Zira, farklı yaşam tarzını benimseyen ‘’ Hippi ‘’ lere çizgi romanlarda da rastlamamız mümkün.
Yukarıda, L’herbe folle isimli eserden, kareler görüyoruz. Çizimler Jean François Charles’e ait .
Bu hareketin kökeni olarak, 1960’ların başındaki ABD veya 1950’lerin Beatnik kültüründeki ‘Beat’ler ve Avrupa’daki izlenimcileri gösterilse de, tarih olarak daha da eski zamanlara gitmek gerektiği belirtiliyor. 1860’ların İngiltere’si (Arts & Crafts Hareketi ve 1890’ların ‘Toprağa Dönüş’ girişimleri) veya 1880’lerin Alman ‘Yaşam Reformu’ hareketi, köken olarak sayılan alternatiflerdir. Sonuç olarak bu genç kitle; uyuşturucuyu , uzun saçlı olmayı, göz alıcı ve parlak giysileri, adeta göçebe yaşam tarzını benimsiyordu. Görünürde karşı oldukları değerler, ağırlıklı olarak 1950’lerin değerleriydi.
Festivalin Düzenlenmesi
Bu ilgi, para kazanma amacında olan iş adamlarının bir kısmının dikkatini çekmişti. Festival düzenlemek iyi bir kazanç kapısı olarak gözüküyordu.
1967’de düzenlenen Monterey Pop Festivali; Simon and Garfunkel, The Who, Jimi Hendrix gibi sanatçılara ev sahipliği yapmış ve bu tür etkinliklerin bir hayli kazanç sağladığına işaret etmişti.
Sonrasındaki Woodstock Festivali organizatörleri ( Michael Lang ve beraberindeki iş adamları ) böyle bir etkinlik için Bethal Çiftliği’nin en uygun yer olduğunu düşünüyorlardı.
Ama, Lang’ın bu festivali düzenleme amacı da merak ediliyordu. Acaba, tek amaç maddi gelir miydi ? Lang, bu sorunun karşılığını ‘’ insanlığın içindeki en iyiye ulaşmak, ortaya çıkarmak için ‘’ olarak açıkladı. Kendisi 2022 yılında, 77 yaşında yaşama veda etti.
Festivalin yapıldığı çiftliğin sahibi Max Yasgur bir başka ilginç kişilik idi, genç kuşağa bakışı çok olumluydu. Yasgur, 600 dönümlük süt çiftliğinde konserin düzenlenmesine izin verdiğinde konser dizisi için en önemli problem çözülmüştü.
Festivalde Yaşananlar
Max Yasgur festivalin açılış konuşmasında, kendisini dinleyen yüzbinler karşısında şu konuşmayı yapacaktı;
‘’ “Ben bir çiftçiyim. Aynı anda 20 kişiye nasıl hitap edeceğimi bilmiyorum, hele ki böyle bir kalabalığa. Ama bence sizler dünyaya bir şey kanıtladınız — sadece Bethel Kasabası’na, Sullivan İlçesi’ne veya New York Eyaleti’ne değil; dünyaya bir şey kanıtladınız . Yarım milyon genç bir araya gelip üç gün boyunca eğlenebilir ve müzik dinleyebilir ve sadece eğlenebilir, müzik dinleyebilir. Tanrı sizi bunun için kutsasın! “
Ancak, kötü planlama, kötü hava koşulları, katılımcı sayısının tahminlerden kat kat fazla olması gibi nedenlerle pek çok problem kendisini göstermekte gecikmemişti. Yeterli yiyecek, su veya tuvalet yoktu , sık sık yağan yağmurlar festivalin pitoresk tarım arazilerini diz boyu çamura çevirdi.
Organizatörler tarafından kalabalığı yönetmek için tutulan izinli New York polislerine polis şefleri izin vermedi ve daha sonra konsere gelenleri taşımak için kiralanan 100 otobüs gelmedi. Bunun sonucunda herkesin beklentisinin ötesinde kaotik bir trafik sıkışıklığı yaşandı. Konsere gelenler arabalarını terk edip çiftliğe otostopla gittiler. Yiyecek, ekipman ve tıbbi malzeme tedarik hatları durdu. Yasgur, ücretsiz su temin ederken yakındaki çiftliklerden gönüllüler yiyecek bağışladı ve dağıttılar.
Tüm bu olumsuzluklara rağmen, Santana, Jimi Hendrix, Joan Baez, Janis Joplin, Tho Who, Creedence Clearwater Revival, Grateful Dead ve daha pek çok zamanın ‘’ hayal ötesi ‘’ müzik sanatçıları , izleyenlere tam bir müzik ziyafeti sundular. ( * ) Katılan izleyiciler , tarihteki önemli bir müzik olayına tanıklık yapıyorlardı. Festival sonrası ortaya çıkan çöp dağları için, gönüllü toplama ordusu çoktan hazırdı !
Festival sırasında sadece üç ölüm oldu . İkisi uyuşturucu doz aşımından ve biri de garip bir traktör kazasından. ( 17 yaşındaki Raymond Mizsak adlı genç uyku tulumundayken, çöp toplayan bir traktörün altında kalarak hayatını kaybetti )
Etkinlik planlayıcıları ve müzik tutkunları, yıllar boyunca Woodstock‘un ruhunu yeniden yaratmaya ve yakalamaya çalışıyorlar. Ama, hiçbiri New York, Bethel’deki üç günlük “barış, sevgi ve müzik”in geride bıraktığı kalıcı etkiye henüz yaklaşamadı.
Festivalin yapıldığı yer araştırmalara daha sonraları da konu oldu. Farklı tarihlerde, örneğin 2018 yılında arkeoloji çalışmaları yapıldı. Binghamton Üniversitesi’nden proje yöneticisi Josh Anderson ve beraberindekilerin çalışmaları 5 gün sürdü. Başta bulunanlar birkaç bira kutusu parçası ve cam parçalarıydı. Ama ekip pes etmedi. Arkeologlar kazı çalışmalarını sürdürdü ve sonunda sahnenin önündeki ahşap “Barış Çiti”nin tam yerini buldular ve bunu hava fotoğraflarıyla eşleştirerek sahnenin dört köşesini haritalandırdılar.
Bethel Woods Müzesi ve Bethel Woods Sanat Merkezi’nin sponsorluğunda, konser sahası hakkında geriye kalan küçük parçalardan öğrenebilecekleri kadar çok şey öğrenerek etkileyici bir iş çıkardıklarını açıkladılar. Sonuç olarak yapılan şu açıklama ilginç ;
‘’Araştırmamız, Woodstock’ta olanların gerçekliğinin, önceden yapılan planlarla eşleşmediğini gösterdi. Aslında bu durum, organizatörlerin festivali kontrol edemediğini ve festivalin kendi hayatını sürdüğünü gösteren önemli bir kanıt. ‘’
Efsane festivalde performanslarını sergileyen çok ünlü iki sanatçının izlenimlerine bakalım .
Joan Baez’in İzlenimleri
Joan Baez Rolling Stone Dergisi için verdiği röportajda, Ağustos 1969’da Janis Joplin ile birlikte bir helikopterle festivale gittiğini açıkladı. Sahne arkasındaki tüm yiyeceklerden uyuşturucu karıştırılmış olabileceği korkusuyla kaçındığını söyledi. Baez, Woodstock‘ta sahneye çıktığında 28 yaşında ve altı aylık hamileydi. New York Times’a verdiği bir başka röportajda Woodstock’ta savaş, medeni haklar ve toplumsal değişim konusunda endişelenen tek kişinin kendisi olduğunu öne sürdü. O sıralarda asker kaçağı suçundan tutuklanıp ( Vietnam Savaşı için gitmeyi reddetmişti ) hüküm giyen kocası David Harris, federal bir hapishanede 15 ay hapis cezası çekiyordu.
Carlos Santana’nın İzlenimleri
Sanatçı 2019 yılında verdiği röportajda şunları söylemiş ;
‘’ Orada, sahnede gitarla güreşiyordum. Çatışma içinde güreşmiyordum, ama bir sörfçü gibi, dengeyi korumak ve sürdürmek için güreşiyordum. Hayattaki her şeyin anahtarı budur. Sakinliğinizi ve dengenizi koruyun. ‘’
Ve İzleyiciler
Yıllar geçse de, müzikseverlerin önemli bir bölümünün , o müzik performanslarını unutmadığı düşünülüyor. Ayrıca festival, günümüzde süren mutlu birlikteliklere de neden olmuş.
Yukarıda, festivalin hafızalara kazınan önemli fotoğraflardan biri görülüyor. Fotoğrafta görülen çift, bugün evli olarak yaşamlarını sürdüren Nick ve Bobbi Ercoline. Ercoline ailesi, hala o günlere ait anılarını unutamadıklarını açıklıyorlar.
Örnek olarak seçtiğim, o güne tanıklık eden izleyicilerin Joan Baez için nette paylaştıkları yorumlardan bazılarına bakalım.
Brenda Pearle adlı kullanıcı Baez’,in Woodstock performansı için şunları yazmış;
‘’ Oradaydım, Joan’ın gelmesini bekliyordum. İlk geceki son performansçıydı çünkü gitarı kaybolmuştu – sanırım taşıma sırasında kaybolmuştu. Sonunda gece 1 civarında başka bir performansçıdan ödünç aldığı bir gitarla geldi. Çok değerliydi. Onu duymak için uyanık kalmak! Hamileydi ve bu yüzden ona çok daha erken bir yer vermeleri gerektiğini düşündüğümü hatırlıyorum. ‘’
Bir başka kullanıcı ise, o geceyi babasından dinlediğini yazmış;
Chris Kosier
‘’ Babam senin müziğine olan sevgisini bana aktardı. Müziğini her zaman dinliyorum. Dünyayı daha mutlu bir yer yaptığın için teşekkürler Joan.’’
Bill Kelly ( Oyuncu )
‘’ Sen bir ilhamsın ve Woodstock’taki muhteşem performansını asla unutmayacağım! Hepimizin ihtiyaç duyduğu büyülü bir zamandı ‘’
Çizgi Roman Sayfalarındaki Woodstock Festivali
Woodstock Festivali’nin gördüğü ilgi, farklı sanat dallarında da etkisinin görülmesine neden olmuştur.
Örneğin, Martin Scorsese‘nin de bulunduğu bir ekip tarafından kurgulanan belgesel büyük maddi başarı sağladı ve 1970 yılında ABD’de en fazla gişe yapan beşinci film haline geldi. Film 1971 yılında “En İyi Belgesel” dalında Oscar kazandı. Konumuz olan ‘’ Çizgi Roman Sanatı ‘’na gelince, yazım için iki örnek seçtim. İlk örneğin yayın tarihi festivalin yapıldığı yıldan tam 50 yıl sonrasına, 2019 yılına rastlıyor. İkinci örnek ise, festivalin hemen sonrasında, 1970 yılında yayınlanmış.
Karşımızda belgesel tarzda hazırlanmış, çok konuşulan, unutulamayan anların öne çıkarıldığı bir çizgi roman var. Finet – Christopher ikilisi, çizgi romanı kronolojik olarak bölümlere ayırmışlar.
Nicholas Finet ( Senaryo )
1959 doğumlu olan Finet, Fransız yazar, editör, belgesel yapımcısı, danışman ve gazeteci. Yirmi yıla yakın gazetecilik hayatı boyunca neredeyse altmış ülkeyi gezmiş ve araştırmaları, raporları ve röportajları yüzden fazla yayında yayınladı. 2000-2010 yılları arasında Asya’ya dair bilgisini ve çizgi roman uzmanlığını yeni çalışmalarıyla sentezledi. Angoulême Uluslararası Çizgi Roman Festivali’nin Asya sektörünün sorumluluğunu üstlendi, Fransızca konuşulan birçok yayınevi için Korece ve Çince çizgi romanların tercümesini başlattı. Seul, Paris, Hong Kong, Saint-Petersburg’da çizgi roman üzerine konferanslar ve okumalar düzenledi. Sanatçının , çeşitli kitap ve yayınlarla bugün de oldukça üretken olduğunu görülüyor.
‘’ Bu albümü oluşturmamızın amacı, bu olayın nasıl bir şey olduğunu anlatmaktı. Her şeyden önce bu albüm, tasarımcısı Christopher’ın kafasında doğdu. Bu hikayeye dahil olmak istedi, ancak bunu nispeten geç düşündü ve böyle bir projeyi tek başına yürütme görevini tam anlamıyla üstlenemedi. Aslında güçlerimizi birleştirdik. Kağıt üzerinde biraz çılgıncaydı çünkü projenin çok sınırlı bir sürede tamamlanması gerekiyordu ve gerçekten hoşuma giden de tam olarak bu meydan okuma yönüydü. Kendi kendime, ‘Tamam, hadi gidip deneyelim ‘dedim .Oldukça uzun olan, 15 Ağustos Cuma gününden 18 Ağustos Pazartesi gününe kadar 32 grubun yer aldığı etkinlikte beni çok duygulandıran anlar var.
Örneğin Richie Havens parçasını seviyorum. Sahne anları büyülü. Çarpıcı ve muazzam olan kalabalığı gösteren görsellerimiz var. Benim de biraz müzisyen olduğumdan dolayı, bu performansları çok beğeniyorum. Çok sevdiğim, alıntı yapmayı planladığım üç an var kitapta. Bu olay olduğunda 10 yaşındaydım. Hikayeler anlatmayı seviyorum. Bu müzikal hikaye kesinlikle çok güçlü. Var olan fotoğraflardan bir şeyler aktardım. Woodstok’tan öğreneceğimiz dersler var. Bugün artık bazı şeyleri hatırlamıyoruz ama, bu ülke travmalar yaşadı. Martin Luther King, Kennedy vs. Ayrıca, yaşanan savaş çok çetin bir savaştı. O zamanın Amerikan halkı tüm bu olanlardan etkilendiler. O zamanın gençliğinin umuda çok ihtiyacı olduğunu düşünüyorum. Bu durum, birlikte olma arzusu gibi bir çok şeyi doğurdu. Aslında kolektif hafıza, bunları görmenin bir formülü. Christopher’la birlikte Woodstock’tan, zamanın pek çok ana temasını gösteren 12 güçlü müzikal anı seçtik.’’ diyor.
Christopher ( Çizer )
Asıl adı Kement olan İngiliz çizer, 1969 doğumlu. 1994 yılında albümler yayınladığı La Comedie Illustree yayınevini kurdu. Aynı zamanda The Girls (Ed. Le Lombard, ardından Kennes), The Roommates (Ed. Dupuis) kitaplarının da yazarı . Müziğe olan tutkusunu Aşk Şarkısı serisiyle (Ed. Le Lombard) ortaya koydu.
2010 yılında ortağı Sandrine Godin ile Bayadere atölyesini kurdu. Farklı çizgi roman çalışmalarıyla özellikle Fransız basınından övgü alan sanatçı, Nicholas Finet ile birlikte Janis Joplin hakkında başka bir çizgi roman çalışması bulunuyor.
Christopher bu çalışması konusunda şu açıklamayı yaptı ;
‘’ Bu çalışmada ilk olarak ilgimi çeken şey, Woodstock’un çağdaş karakterini ve zamanın taleplerini vurgulayan bir düzen olması ‘’ diyor.
Albüme bakarken, renklendirmelerin, hatta özellikle başlıktaki yazı karakterlerinin dönemin ruhuna uygun olarak ‘’ psychedelic ‘’ tadlar içerdiği görülüyor. ( O dönemin , gözde poster sanatçısı Rick Griffin’in çalışmalarını hatırlatıyor. )
I Found My Love at the Woodstock Festival ! ( 1970 )
( Aşkımı Woodstock Festivali’nde Buldum! )
Woodstock Festivali konusuna ait yukarıda görülen eser, 1970 yılında yayınlandı.
‘’ Falling in Love ‘’ serisinden 118 numaralı sayının içinde yayınlanan , Werner Roth senaryolu çizgi öykünün çizimleri Murphy Anderson imzasını taşıyor. Woodstock temalı aşkı konu edinen çizgi öykü, az sayfalı olmakla birlikte, dönemle ilgili güzel örneklerden.
Bu çizgi öykünün günümüzde önemli koleksiyon değeri bulunuyor. , Murphy Anderson tarafından yapılan 10 sayfa halindeki renksiz, orijinal çizimler, 40 yıldan uzun süre boyunca Bill Emerson adlı bir koleksiyoncuda bulunuyordu. Ancak, Emerson yakalandığı amansız hastalık sonucu ölünce, koleksiyon el değiştirerek Nick Katradis’e geçmiş oldu.
Başta da yazdığım gibi, Woodstock Festivali, bugün de düzenlenen rock müzik festivalleri arasında ‘’ efsane ‘’ olma özelliğini sürdürüyor.
Bu durumu, günümüzde yayınlanan çeşitli kitaplar, dergi özel sayıları aracılığı ile anlamak mümkün. Ancak, konu hakkında bazı maddi büyüklük verileri de sanırım yeteri kadar fikir veriyor. 1969 Woodstock müzik festivalinin hatıra ürünlerinden her yıl 20 milyon dolardan fazla gelir elde ediliyor. 2019 yılındaki 50. yıl kutlamalarında bu kazancın 100 milyon dolardan fazla olduğu açıklandı.
1969 yılından sonraki tarihlerde düzenlenen, aynı isimli festivaller aynı seviyede başarılı olamadılar. ( 25. yıl, 30. yıl anma dolayısıyla yapılanlar ya da bir fikirden öteye geçmeyen, iptal edilen 50. Yıl anması gibi )
Belki de sadece müzik değil değişen dünyamız, önem verdiğimiz günümüz değerleri, tekrarlanan festivallerin başarısızlıklarındaki en önemli nedenler !
NOTLAR
Yazıda adı geçen çizgi romanlara Libgen’den ulaşılabilir.
Festivalden çeşitli görüntüler ( 1969, 1999 ) , ya da ilgili belgesel filmler youtube’dan izlenebilir.
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Woodstock – The Oral History – Joel Makeover
Woodstock and Historical Memory – Geoffrey Storm
What Was Woodstock – Joan Holub
The Road To Woodstock – Michael Lang
Life – Woodstock at 50
https://nypost.com/2018/06/21/what-archaeologists-digging-at-woodstock-hope-to-find/
https://www.woodstock.com/lineup/
https://time.com/5614796/woodstock-archaeology/
https://www.nytimes.com/2022/01/11/arts/music/michael-lang-dead.html
https://www.actuabd.com/Nicolas-Finet-Essayer-de-faire-un-nouveau-Woodstock-a-t-il-un-sens
https://www.webtekno.com/1969-woodstock-muzik-festivali-h126771.html
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-49321580
ÇizgiRomantik 