NOTALARDAN FANTASTİK DÜNYALARA
ROGER DEAN
Hazırlayan: eankara
Ambalaj tasarımı , giderek acımasız savaşlara sahne olan günümüzdeki rekabet ortamının önemli unsurları arasında. Müzik sektörünü ele alacak olursak, dinlemekten keyif aldığımız müzik albümlerinin kapak resimleri, çoğu zaman dinlememizden önce dikkatimizi çekmiş, hatta büyük kısmı hafızalarımızda yer edinmiştir. Plak, kaset, cd, dvd hangi formatta olursa olsun, müzik albümü kapağı tasarımı çalışmaları çok eski zamanlara dayanmıyor, ama yeni de sayılmaz. 1930’ların efsane sanatçısı Alex Steinweiss’tan bugünlere pek çok çalışma yapıldı. Bu yazımda, bu sanatçılardan birinin eserlerini tanımaya çalışacağız.
Uluslararası alanda beğeni toplayan İngiliz sanatçı ve tasarımcı Roger Dean, özellikle müzik endüstrisine elli yılı aşkın olarak damgasını vurmuş durumda. Başta Virgin Records, Tetris, Yes ve Asia gibi rock klasikleri için yaptığı logolar ve resimler dünya çapında tanınmasını sağladı. Sanatçının albüm kapaklarından posterlere, kartlara, takvimlere ve kitaplara kadar dünya çapında yüz milyondan fazla kopyası satılan eserleri bulunuyor.
Bazıları tarafından geçen yüzyılın en etkili sanatçılarından biri olarak kabul edilen Dean, Disney, Star Wars, Avatar filmleri gibi medyanın çoğunu da etkileyen sanatçı. Bu yazımda, kendisinin ve çeşitli kişilerin görüşleriyle, sanatçının ilk yıllarından itibaren çalışmalarını göreceğiz. Roger Dean, zaman zaman basılan posta pulları ile anılıyorsa, eserleri müzelerde yer alıyorsa, Time Dergisi tarafından ‘’ Dünyanın En Etkili 100 Kişisinden Biri ‘’ olarak açıklanıyorsa, tanınmış moda evleri, onun eserlerini esin kaynağı olarak kullanıyorlarsa, çalışmaları hiç şüphesiz övgüyü hak ediyor.
Sanatçının neredeyse sayısız diyebileceğimiz çalışmalarından örnekleri; İlk Dönem , Yes Grubu İçin Yaptığı Çalışmaları, 1980’li Yıllar, Logo Çalışmaları ve Son Çalışmaları olmak üzere beş başlık altında göreceğiz.
İlk Dönem Çalışmaları
Bir bakıma, 1970’lerin surrealist ressamı diyebileceğimiz Roger Dean, çalıştığı fantastik manzaraları şöyle tanımlıyor ;
‘’ Yaptığım şeyleri fantezi olarak düşünmedim. Esasen, manzaralar çiziyorum. Çoğu gerçek, ağaçlar gibi, ancak su kaynağı olmayan şelaleler veya yüzen kayalar gibi gerçek olmayan bir şey ekliyorum. Hepsi gördüğüm yerlerden aldığım ilhamlardan kaynaklanıyor. ‘’
Dean’in erken dönem albüm kapaklarının çoğu biçim ve tasarım olarak daha sonra poster haline gelmiştir.
Aslında mobilya tasarımcılığı eğitimi alan Roger Dean 1968 yılında mezun olmuştu. ( Mezuniyeti birincilikle ve onur belgesiyle birlikte gerçekleşti. ) 1967’de tasarladığı ‘’ Deniz Kestanesi Sandalyesi ‘’ tasarımı Victorya Albert Müzesi koleksiyonunda ) Dean aynı yılda, Ronnie Scott’ın Londra Caz Kulübü’nde çalışıyordu.
Burada Gun grubunun menajeri Jimmy Parsons ile tanıştı. Jimmy Parsons grubun çıkacak olan ‘’ Race With The Devil ‘’ parçaları için bir resim arayışındaydı. Bu amaçla Dean’in çizim defterini karıştırdı ve bir resmi seçti. Parsons bu seçimiyle , Roger Dean gibi bir sanatçının kariyeri ile ilgili kaderini belirlemiş oluyordu ! Sanatçı, sonuçta ilk kapak siparişini almıştı.
Dean bu ilk çalışmasının başlangıcını şöyle anlatıyor.
‘’ Üniversiteyi bitirdiğimde ilk tasarım işim Ronnie Scott’ın Caz Kulübüne oturma yerleri tasarlamak oldu. Eskiz defterimi gördüklerinde yönettikleri gurup için bir kapak tasarlayıp tasarlayamayacağımı sordular, tasarlarım dedim. ‘’ Böylece Dean’in ilk kapak tasarımı olan Gun Topluluğu’nun ‘’ Race With The Devil ‘’ isimli albüm kapağı ortaya çıktı.
Siparişin taslağı baştan belirli olsa da bu siparişi istenildiği gibi teslim etmek için bir hayli zaman harcayacaktı. Ama, artık gelecekle ilgili uğraşacağı konuda kararını vermişti. Çünkü, albüm kapağı tasarımından aldığı para, önceki mimari tasarım işlerinin hepsinden daha fazlaydı.
Dean’in kariyerinin ilk yıllarına ait bazı örneklere bakalım;
1970
Füzyon- Caz topluluğu Nucleus için albüm kapağı çalışmasını yaptı.
1971
O yılların tanınmış Afro-rock grubu Osibisa’nın albüm kapağı için çalışma yaptı. Çalışmasında Afrika Masalları’na ait imgelerden yararlandı. Bu çalışması ilk çalışmalarından olmakla birlikte , bir hayli ilgi toplamıştı. Yaptığı bu tasarım Big ‘ O isimli poster şirketi tarafından postere dönüştürüldü.
Osibisa‘nın 1971 tarihli Woyaya albümünü süsleyen havadaki fil kesinlikle insanların hayal dünyalarını etkiledi ve o zamanlar 26 yaşında olan Dean için kişisel bir dönüm noktasıydı. O günler için konuşan Dean, bugün de heyecanlı; “Oxford Caddesi’nde yürürken bir plak mağazasının vitrininin Osibisa’nın o kapağıyla dolu olduğunu gördüğümü hatırlıyorum. ‘’ diyor.
1971
Roger Dean’in yaptığı bir diğer çalışma; The Keith Tippett Group‘un ‘’ Dedicated To You, But You Weren’t Listening ‘’ adlı albüm kapağı oldu. 1960’ların sonlarında İngiltere’nin avangard caz sahnesinin kalbinden doğan grup, caz müziğine yeni bir soluk getirmişti. Dean’in yaptığı albüm kapağı, grubun ikinci albümüne aitti.
1971
( Çoğu kaynakta 1972 olarak geçiyor. Ama 1971 yazında yayınlandı. ) Roger Dean dikkati çeken başka bir albüm kapağını yaptı. Charge Albümü Paladin grubunun ikinci albümüydü. Açıklaması şöyle; ‘’ Bu proje bana verildiğinde ve grupla konuştuğumda, farklı bir şey yapmak, farklı bir bakış açısı kazandırmak istedim, bu yüzden biyomekanik atı tasarladım. Zorluk, onu inandırıcı kılmaktı. ‘’
1971
‘’Pete Dello And Friends ‘’ grubunun albüm kapağı , yine Dean’in hayal dünyasının benzersiz bir ürünü. Albüm hakkında , Dello‘nun sesi ve küçük orkestrasyonlar içeren ustaca icra edilmiş düzenlemeler eşliğinde, hüzünlü baladlar içerdiği belirtilmiştir.
1971
Dean, Kanadalı rock grubu Lighthouse‘un ‘’ One Fine Morning ‘’ albümünün Avrupa baskısının kapağını tasarlamak üzere görevlendirildi . Kapağın birkaç versiyonu yapıldı, her biri denizin gitgide çekildiğini ve karanın göründüğünü gösteriyordu. Serinin sonuncusu (aşağıda gösterilen) klasik bir uçan canavar yusufçuk içeriyordu ve Lighthouse tarafından daha sonraki bir albümde kullanıldı. Pencereler, kemerler ve rampalarla bu resimler muhtemelen bu seçkideki en tipik Dean çizimleridir.
1971
Atomic Rooster topluluğunun “In Hearing Of” adlı albümünün kapağı. Yaptığı müziklerle çok ilerici bulunan, hard – rock müziğine damgasını vuran grup, aynı karede yer alan 4 kişinin görüntü ile bir hayli garip bulunmuştu.
1972
İngiliz rock grubu Uriah Heep‘in beşinci stüdyo albümünün kapağını yaptı; ‘’ The Magician’s Birthday ‘’ Dean, bu çalışma için şu açıklamayı yaptı;
‘’ Bu albüm kapağını yaptım. Ama onlar için başka albümler de yaptım. Uriah Heep için yaptığım albümler aslında Yes albümlerine benzemiyorlardı. Zaten öyle düşünmemiştim. Aynı sorun Asya kurulduğunda çok daha güçlü bir şekilde yaşandı. Çünkü Asya’nın üyelerinin yarısı Yes grubundandı. Steve Howe ve Geoff Downes, Yes’in üyeleriydi. Diğer iki adam [John Wetton ve Carl Palmer] Asia’nın alternatif bir Yes grubu gibi görünmesini istemediler. Kendi kimliğine sahip olmasını istediler. ‘’
1972
Uriah Heep grubunun dördüncü stüdyo albümünün kapağını yaptı ; Demons and Wizards. Albüm kapağı, bugün çoğu müziksever için, oldukça değerli nostalji unsuru. Steven Sharp isimli müziksever şu yorumu yapmış;
‘’ Bu, çocukken kendi paramla satın aldığım ilk albümdü. Paisley’deki Boots eczanesinin üst katından satın aldım. Eve dönüş yolunda otobüste notlara bakıp Roger’ın çizimlerine hayran kaldığım yolculuğu hala hatırlıyorum. Bu, hayat boyu sürecek ‘’
1972
Roger Dean, Blue Demon topluluğunun albüm kapağı çalışması için şu açıklamayı yaptı; ‘’ Bunu arka planın renklerini sevdiğim için çizdim, o kadar basitti. İlginç bir grup, her zaman daha iyisini yapmaları gerektiğini düşündüm. Garip bir şekilde albüm kapağının en çok kopyalanan kısmı “Staircase to the Day” için yaptığım logoydu ve merdivenler gökyüzüne doğru süzülüyordu. ‘’
1973
Snafu topluluğu, Procul Harum ve Freedom üyesi Bobby Harrison tarafından kuruldu. “Snafu” piyasaya sürüldüğünde dönemin eleştirmenleri tarafından büyük bir ilgiyle karşılandı. Albümün grupla aynı adı taşıyan ilk albümüydü. Dean, kapakta güneşli bir günde boyunduruklu öküzleri resmettiği tasarımında siyah çerçeve kullandı.
1973
Badger grubunun ‘’ One Live Badger ‘’ albüm kapağını yaparken Roger Dean oldukça mutlu olduğunu açıklıyor. Zira, porsuklara olan sevgisi bir hayli fazlaymış.
” Çocukken tüm doğa tarihini çizmeye çok meraklıydım, ancak porsuklar en sevdiğim konuydu. Bu resmin çok daha karmaşık olması planlanmıştı, ancak bittiğini fark ettiğimde üzerinde yalnızca yarım gün çalışmıştım. Birkaç saat daha baktım ama yapacak başka bir şey göremedim. Hem en basit resimlerimden biri, hem de en popülerlerimden biri. Yıllar sonra sınırlı sayıda güzel sanatlar baskısı üretmek için resme tekrar baktım. Baskının daha benzersiz olması için, mevcut olanları değiştirmek üzere porsukların çizimini yeniden yaptım.”
Yes Müzik Grubu İçin Yaptığı Çalışmalar
Dean’in Yes Grubu ile geçmişi, 1971 tarihli “Fragile” albümünün kapağını tasarlamasıyla başlar. Onun sanatı, 1972’deki “Close To the Edge” albümünde ilk kez yer aldığından beri kullanılan sahne tasarımları, grup logosu da dahil olmak üzere grubun markasının temel taşlarından biri olmuştur. Dean’in çığır açan rolü Howe ( grubun gitaristi ) tarafından iyi bilinmektedir.
Howe, “ Roger’ın Yes’teki rolü muazzam, ama tek bir kelimeyle açıklanabilir; vizyon,” dedi. “ Grubun etrafında görsel şekilde yüzen fikirlere sahip olma konusunda bir tür hayali potansiyeli vardır ve Pink Floyd’un domuzu yüzdürdüğünü söyleyebilirsiniz. Bizim yaptığımız şey, Roger’ın ‘Mirror To the Sky’ albümünün kapağında yaptığı gibi muazzam bir alan kullandığı peyzaj ve iskelesini kullanmaktı. Çok uzaysal ve çok doğalcı. Fikirlerinin çoğu bildiğimiz şekliyle dünyadaki gerçek doğadan alınmıştır. Ama Roger daha da belirsiz ve alışılmadık olasılıkları icat etmekten ilham alır. Suyun tepede veya gökyüzünün aşağıda olması mümkün müdür? Roger tüm bu kuralları yıktı.”
Geof Downes ( grubun klavyeli çalgıları çalan elemanı ) ise şunları söylüyor;
‘’ Roger’ın çizimleri 1970’lerden beri Yes ile eşanlamlıdır. Yani, tabii ki, 80’lerde Roger’ın çizimlerini içermeyen 90125 gibi birkaç albüm vardı . Ama çoğunlukla grupla birlikteydi, en azından Fragile’dan ve ikonik Yes logosundan ve ortaya çıkardığı süslü çizimlerden beri. Müzikle çok uyumlu ve çok, çok çalışkan. Ve bir albüm resmi yaparken, bize sadece joker bir kartı verip “İşte kapak bu” demek yerine, müziği yansıtan bir kapak yapacağı gerçeğinin çok bilincinde olması. Roger ile kesinlikle harika bir ilişkimiz var.Asya kapaklarının çoğunu da yaptı. Bence o, çok çarpıcı olan tekil görsellere sahip olmada çok iyi. Çok fantastik bir sanat eseri. Onu kadromuzda tuttuğumuz için çok şanslıyız — uzun süre böyle devam etsin! ‘’
Roger Dean şöyle diyor; “Plak kapakları yapmaya başladığımda grafik tasarımcıları böyle şeyler yapmıyordu. Pink Floyd ve Led Zeppelin’in kapaklarını yaratan Storm Thorgerson bile grafik tasarımcı değildi. Ben de değildim. Sanırım Rick Griffin adlı Amerikalı bir sanatçıdan ilham aldım. Atlantic’in Avrupa’daki başkanı Phil Parsons beni Yes grubu ile temasa geçirdi. O zamanlar sadece iki grubu olmasına rağmen kendisi için bir şeyler yapmamı istiyordu, Yes ve Led Zeppelin. Bana, ikisinden birinin albüm kapağına ihtiyacı olduğunu, onları benimle tanıştıracağını söyledi. İlki Yes’ti, ben de 1971’de FRAGILE albümünün kapağı üzerinde çalıştım.
Fikir, 19. yüzyılın sonlarında yazılmış kitaba benzer bir şey yaratmaktı. Kısa, çok kısa bir süre içinde gerçekleşen büyülü ve lezzetli bir şey yaratıldı. John ( Anderson, grubun o yıllardaki solisti ) semboller ve anlamları konusunda gerçekten heyecanlandı. Bunu Yes’te hiç kimseyle konuşmamıştım çünkü Fragile’ı tartıştığımızda , onlara temelde bir hikaye anlattım ve bu hikayenin resimlerini albüm kapağına koymamız gerektiğini söyledim.
John ile en başından beri bu semboller ve anlamlar hakkında konuşuyorduk. John bunları tartışmaktan gerçekten hoşlanıyordu, bu yüzden sanırım John ile ilişkim de orada başladı. Yapmayı sevdiğim şey John ile konuşmaktı, müzik hakkında değil ama fikirler hakkında. Daha sonra, tabloyu bitirdiğimde, onu gören hemen hemen herkes coşkuluydu. ‘’
1973
Yes albümü ‘’ Tales from Topographic Oceans ‘’ , abartılı progresif rock’ın bir sembolü haline geldi. Dean, albümün kapağı hakkında şunları söyledi: ‘’ Manzara, Dominy Hamilton’ın kartpostal koleksiyonundan alınmış bazı ünlü İngiliz kayalarından oluşuyordu. Jon Anderson, arkasında güneş olan Chichen Itza’daki Maya tapınağını istedi ve Alan White, Nazca ovalarından işaretler kullanmayı önerdi. Sonuç, uyumsuz ama etkili bir karışım oldu ‘’
1974
Yes albümü Relayer için yaptığı açıklama ise şöyle; ‘’ En büyük kale, müstahkem bir şehrin en büyük duvarı fikirleriyle oynuyordum. Bu daha çok fantastik bir fikirdi. Tapınak Şövalyeleri’nin yapmış olabileceği veya Yüzüklerin Efendisi filminde göreceğiniz türden şeyler arıyordum. Uzaya doğru kıvrılan, dönen konsollar gibi. ‘’
Shadow Circus adlı kullanıcı, Facebook paylaşımında bu albüm için şunları yazmış;
‘’ Sanat eseri ve müzik bir bütündür, her ikisi de kendi zanaatlarının en iyisidir. Bu benim en sevdiğim albüm ve duvarımdaki tek sanat eseridir.’’
Dean , 1974’ün Relayer kapağı üzerinde çalışmanın zor olduğunu itiraf ediyor. Dean’in açıklamaları şöyle;
“Çok fazla hassas çizim vardı. Sadece çok hafif suluboya tonları olan, renkleri çok minimalistti, ancak fikirleri minimalist değildi. O resimdeki anlatı potansiyeli muazzamdı. Jon’un resme baktığını ve albüme Relayer adını vermek istediğini söylediğini hatırlıyorum. Bunu hiç duymamıştım ama başlığı gördüm, ‘’ The Gates Of Delirium ‘’ . Tanrı aşkına, albümün adının bu olması gerektiğini düşündüm! Sınırlı sayıda bir kapak baskısı yaptım. Parantez içinde Relayer ile birlikte The Gates Of Delirium adını verdim .”
‘’ “Yaptığım her şey çok renkliydi ve herkes bundan sonra hangi renk kombinasyonlarının geleceğini merak ediyordu ve Relayer aslında bir kurşun kalem çizimiydi. Şaka yollu söyledim ama neredeyse kirli suyla boyanmış gibi, içinde çok az renk var. Bir kontrast yaratmak bilinçli bir karar değildi; sadece olması gerektiği gibiydi. Bunu yapmanın doğru yolu buydu. Bugüne kadar hala en sevdiğim üç şeyden biri, gerçekten seviyorum ve bunun nedeni rengi olmaması değil, tesadüfen rengi olmaması.”
‘’ İşlerimle ilgili yeni basılan kitaplara Relayer ile ilgili görülmemiş resimler ekledim. RELAYER’ın şimdiye kadar görülenlerden çok daha yoğun bir hayatı oldu, bu kesin.’’
Dean‘den bu özel kapaklardan birini seçmesini istemek, bir ebeveynin çocuklarından birini diğerine tercih etmesini istemeye benziyor. Dean tam da bunu yapması istendiğinde alaycı bir şekilde gülüyor. “Şunu söylemeliyim ki kalbime en yakın olanı The Gates Of Delirium adını vereceğim . Ama haftadan haftaya değişiyor. Haftalarca, bir ay boyunca ‘Vay canına, bu inanılmaz bir parçaydı, bunu yaptığım için çok gururluyum’ diye düşünebiliyorum. Ama tamamen farklı bir şey de olabilir, bir hafta sonra diyecektim ama bir gün veya bir saat sonra da olabilir!” diyor gülerek.
Bu, Roger’ın giderek daha canlı renklerle resim yapmasının beklendiği bir zamanda resmedilmiştir ve bu, fırçayı durulamak için kullanılan kirli su ile renklendirilmiş bir çizim, bu düşünceyle keskin bir tezat oluşturmaktadır.
Resmin enerjisi, yılanların eklenmesiyle devasa gotik yapıların dönen formlarıyla aktarılıyor. Roger, Yusufçuklar gibi, tamamen doğanın unsurlarından oluşan yaratıklar yarattı. Bunlar siyah beyaz çizim olarak üretildi ve yapılan versiyonlardan ikisinde tropikal tatlı su balıklarından gelen renklendirme kullanıldı. Roger, bu çalışmasındaki iki yılanın “doğal tarihini” yeniden ziyaret etme isteğini uzun zamandır taşıyordu ve bu baskıyı yapmak ona bu fırsatı verdi. Yeni versiyonlar büyük ölçüde çıngıraklı yılanlara dayanıyor, ancak daha şık bir şey istediği için bu türün çok dramatik omurgalı pullarını eklemedi. Bu nedenle desenler ve daha pürüzsüz pullar engerek ailesinden, ama omurga bir balıktan !!
Damo adlı kullanıcı bu albüm kapağı için şu açıklamayı yapmış; ‘’Yes albüm kapakları gerçekten başka bir şey. Tüm bu güzellikler, dijital müziğe geçişleri ile üzüntüden yas tutmama neden oldu ! Ama, Relayer’a karşı çok büyük bir zaafım var çünkü kapağı çok güzel.’’
Roger Dean daha sonraları bu grup için, farklı yıllarda albüm kapağı, poster, hatta sahne tasarımları yapmaya devam etti. ( Sonuncusunu 2023 yılında yayınlanan Mirror To The Sky albümü için yaptı. )
1980’lerde Asia Grubu İçin Yaptığı Çalışmalar
Dean 80’lerde uluslar arası üne ulaşmış sanatçıydı. Bu yıllarda, diğer çalışmalarının yanında, progresif rock süper grubu Asia için logo ve albüm kapakları tasarladı ve video oyunları sektörüne de adım atarak, popüler oyun Tetris‘in logosunu yeniden tasarlama dahil olmak üzere oyun ortamları ve ambalaj tasarımları yaptı. Tüm bunları yaparken mimari ve mobilya tasarımı alanındaki çalışmalarına da devam etti.
Önce Scott Taylor’un ( şarkı sözü yazarı, yapımcı ) anlatımına bakalım;
‘’ Ortaokul zamanlarımda sahip olduğum Asya Topluluğunun Alpha kasetini hatırlamamım başlıca nedeni, albüm kapağının inanılmaz derecede havalı olmasıydı. Bu, o zamanlar gördüğüm her şeyin çok ötesindeydi ve bugün bile hala büyülenmiş durumdayım. Sanatçının Roger Dean olduğunu ve benim yaşadığımdan daha uzun süreli, çılgın ve inanılmaz alternatif fantezi resimleri yaptığını keşfetmem yıllar alacaktı.
Kesinlikle bir fantezi ressamı olmasına rağmen, Dean’in kendisi çalışmalarının daha çok manzaralar ve tasarımlarla ilgili olduğunu düşünüyor. Bu doğru olabilir, ancak benim için gerçek şu ki manzaralarının hepsi o kadar yabancı ve dünya dışı ki bu yüzden bilim kurgu ve fantezi olarak sınıflandırılmalılar. Bu yüzden ilk kez Asya’nın Alpha albümünde gördüğümde çalışmalarına hayran kaldım . Yıllar içinde geriye dönüp baktığımda, Dean’in albüm kapaklarının, ister albümün kendisinden olsun, ister basılı halde olsun, tadını çıkarma fırsatım oldu. Her kapak, duygusal olarak yüklü, daha fazla keşfedilmeyi bekleyen bir tür insancıl gezginlik tutkusuna sahip. Zihin gözümle, ister Dünya’dan ister uzaylı bir rüyadan esinlenmiş olsun, gördüğüm tüm manzaraların güzelliği bundandır. ‘’
Dean, Astra albüm kapağı için açıklama yaparken, kendisinin sadece fantastik manzara resimleri yaptığını söyleyenlere de cevap veriyor ;
‘’ Figürler de çizdim. Virgin logosu örneğin. Astra robotu hala bir insandı. Resimlerimde, aslında oldukça fazla figür bulunur. Ama bana göre figürlere odaklanmış çok sayıda insan var. ’’
Robotun, dökme demirden yapılmış dış görünümü buhar çağını simgeliyordu. Ancak, daha narin ve ‘camsı’ bir miğferle olması planlandı. Robotun özellikle metal bir kadına benzemesi amaçlanmamıştı. Cinsiyetine dair bir ipucu olmasa da dişi olduğu açıkça görülüyor.
Logo Çalışmaları
Sanatçının Logo çalışmaları dünya çapında tanınan, ünlü çalışmalarının örnekleri olmuş durumdalar. Yukarıda, Yes , Asya grupları ile Tetris ve Virgin Records şirketleri için yaptığı çalışmalar görülüyor.
Dean Logo çalışmalarına ait anılarını şöyle anlatıyor;
Yes Grubu Logosu – ‘’ Close To The Edge ‘’, ikonik Yes logosunun ilk kez ortaya çıktığı albüm oldu. Roger Dean, Brighton’a giden bir banliyö treninde tasarımı nasıl bulduğunu açıklıyor. ‘’ Fragile albümünden sonra Yes’in bir logoya ihtiyacı olduğunu hissettim ve onlarla konuşmadan tasarladım. Bildiğim kadarıyla bir sonraki albüm için bana gelmeyeceklerdi bile, ama yine de bu logoyu tasarladım. Bunu Brighton’a giden bir tren yolculuğu sırasında yaptım. Bu üç harfi ilginç bir şekilde bir araya getirebileceği fikriyle başladım ve Brighton’a vardığımda bunu neredeyse tamamlamıştım. ‘’
Asya Grubu Logosu – John Kolodner Geffen ilk albümü üretiyordu. Tamamlanmış Asya logosuyla onları görmeye gittim ve çok küçümsedi. “Okuyamıyorum” dedi ve ben de “Tanrı aşkına, sadece dört harfli. Daha çok çabala!” diye düşündüm. Aslında ona söylediğim şey, “Okuman gerekmiyor, tanıman gerekiyor. Okunabilir olmaktan ziyade akılda kalıcı olması gerekiyor.” oldu.
Tetris Logosu – 90’ların sonlarında, Tetris‘in hakları oyunun orijinal yaratıcısı Alexey Pajitnov‘a geri döndü. Pajitnov, oyunun haklarını aldıktan sonra Tetris ile ilgili her şeyi The Tetris Company’nin yeni şemsiyesi altında topladı ve Dean’e Tetris’i getirmek için yeni bir logo siparişi verdi . Dean’in Tetris logosu o zamandan beri hemen hemen her Tetris başlığında yer aldı (2001’deki Tetris Worlds bile Dean’in bir resmini logosuyla birlikte kullandı) ve Haziran 2019’a kadar resmi Tetris logosu olarak hizmet etti. Ta ki oyunun 35. yıldönümü için logonun yeni bir versiyonu sunulana kadar. Bu versiyon Dean’in çalışmalarına saygı duruşunda bulunurken, Tetris‘e modern çağ için daha şık bir görünüm kazandırdı.
Virgin Records Logosu – Orijinal Virgin logosu Roger Dean tarafından tasarlanmış ve plak şirketi düşünülerek yaratıldı. Genellikle ‘Gemini’ veya ‘The Twins’ olarak anılan logo, zamanının çok ötesindeydi. Logoda, bir ağacın yanında oturan Siyam ikizleri ile ayaklarının dibinde, uzun kuyruklu bir ejderha yer alıyordu.
Son Çalışmalarından Örnekler
Roger Dean, yazının başında belirttiğim gibi, ilk çalışmalarını yaptığı 1960’ların sonlarından içinde bulunduğumuz yıllara kadar, 50 yılı aşkın sürede bir çok çalışma yaptı.
Yaptığı çalışmaların önemli bölümü üç kitap halinde yayınlandı. ( * )
Son olarak, Roger Dean’den 2000’li yıllara ait örnekler görelim.
2001
Uriah Heep grubunun VHS ve DVD formatlı videosu yayınlandı.
2015
Dean, İngiliz afro-pop grubu Osibisa için de çok sayıda çalışma yaptı. Yukarıda görülen albüm 2015 Ultimate Collection derlemesinde yer aldı.
Valentino ile birlikte The Mens firması, İlkbahar / Yaz 2020 şovunda yaptığı giyim tasarımlarındaki iş birliği ile, farklı bir alanda Dean’in sürekli olarak sınırları zorladığını kanıtladılar.
Yukarıda, Asya‘nın 14 milyon satan ilk albümünün ön kapağı olarak kullanılan orijinal tablonun sınırlı sayıdaki güzel sanatlar baskısı görülüyor. Baskı; Asya , Focus, Martin Turner ve Curved Air’in yer aldığı ‘’ 2024 Heat of The Moment ‘’ turnesini temsil etmek üzere yeniden üretilmiştir. Geoff Downes, This Van Leer, Martin Turner ve Sonja Kristina tarafından imzalanmıştır.
Yes grubu, gösteri yerlerine ait fuaye alanlarında bir de Roger Dean galerisi yer alacağını açıkladı. Dean’in çarpıcı öte dünya manzaralarından oluşan usta sanat eserleri, yıllarca klasik albüm kapaklarını ve posterleri süsledi ve bu eserler, dünya çapında yüz milyondan fazla kopya sattı. Ayrıca, 2023’te yayınlanan YES albümü ‘Mirror To The Sky’ın kapağında yine onun eseri yer aldı.
Roger Dean’in tanınmış çalışmaları pullarda da yer aldı.
Resimler, 2016 yılının Ağustos ayında yayınlanan, Adalar ve Köprüler adlı seriye ait.
Sir Richard Branson ( İş adamı, Virgin Grup’un kurucusu ) 2009 yılında, Dean için şunları söylemiş;
” Rogers’ın çalışmalarının yarattığı muazzam etkiyi hayal etmek zor… Resim, plak kapağı tasarımı, yayıncılık ve mimari yoluyla, şeyleri görmenin tamamen yeni bir yolunu yarattı ve bunun sonucunda hayatın çoğumuzun inanmaya yönlendirildiğinden daha büyük bir macera olabileceğini gösterdi. “
Roger Dean, 2002’de San Francisco’daki Sanat Üniversitesi Akademisi tarafından Fahri Doktora ile ödüllendirildi. 2009’da Bournemouth Sanat Üniversitesi onu Fahri Üye yaptı. 2013’te BASCA’dan (İngiliz Şarkı Yazarları, Besteciler ve Yazarlar Akademisi) Altın Liyakat Rozeti almıştır.
NOTLAR
( * ) 60 yıla yaklaşan, sanatçının diğer çalışmalarını görmek için, sanatçının kendi sitesinin https://www.rogerdean.com/ linki kullanılabilir.
YARALANILAN KAYNAKLAR
Prog Magazine Müzik Dergisi ( İtalya ) – No: 5 – Roger Dean Özel Sayısı
Prog. Magazine Müzik Dergisi ( Amerika ) – No: 107
Views – Roger Dean
https://sfae.com/Artists/Roger-Dean/Race-with-the-Devil,-1968-2019
https://www.blackgate.com/2014/10/01/art-of-the-genre-roger-dean-asia-and-finding-myself-in-82/
https://www.cbsnews.com/sanfrancisco/news/cbs-sf-talks-to-noted-british-artist-roger-dean/
https://johnwettonlegacy.co.uk/f/meet-roger-dean
https://www.loudersound.com/features/roger-dean-how-i-designed-the-yes-classic-close-
https://www.virgin.com/about-virgin/latest/the-evolution-of-the-virgin-logo
https://urbanaspirines.blogspot.com/2021/05/roger-dean.html
ÇizgiRomantik 