YEŞİL ÇİZGİ ROMANLAR

Hazırlayan: eankara

‘’Gelecek nesillerin adım atmasını beklemeden alınması gereken önlemler yaşanan biyoçeşitlilik krizini durdurabilir. Aksi halde türlerin yok olması kaçınılmazdır .Bir milyon canlı türü risk altında. ‘’
Yukarıdaki açıklama Hacettepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. Utku Perktaş’a ait. Anlaşılan, Sayın Perktaş ‘’ Sürdürülebilir Yaşam ‘’ kavramına hiç de gereken önemi vermediğimize işaret ediyor. ‘’ Karbon ayak izimiz ‘’i azaltmaktan başlayarak , yapmamız gereken daha çok şey var.
Günümüz çizgi romanlarında doğa, vahşi doğa, hayvan – insan – çevre ilişkisi ya da ekoloji gibi kavramlar, işlenen senaryo konularının derinliklerinde var olmaya devam ediyorlar. Tarzan , Zembla , Akim , Mister No, Swamp Thing gibi çok bilinen çizgi romanlar başta olmak üzere, bu alanda akıllara pek çok eser gelebilir. Ama, insanoğlu için bu son derece önemli olan ‘’ çevre bilinci ‘’ni, bir başka tanımla doğal kaynakların korunmasını , değerlerinin vurgulanmasını ele alan çizgi romanlar yine de pek dikkati çekecek seviyede değil, hem nitelik hem de nicelik olarak.

Çizgi romanlar açısından ‘’ doğa bilinci ‘’ni konu alan nadir örnekler yıllar öncesinden başlıyor. Bu alanda ‘’ en göze çarpan ilk ‘’ diyeceğimiz çalışmalardan bugüne , bu yazı için seçtiğim oldukça önemli, 5 farklı eserler dizisi bulunuyor.
( Şüphesiz konuyla ilgili farklı romanlara ulaşmak mümkün. )
) İlki ( ve bence en önemlisi ) , aslında konunun en çok bilineni ; Mark Trail ( Gazete bantları ) ,
) Sanatçı Philippe Squarzoni’nin ‘’ Climate Changed ‘’ isimli 500 sayfaya yaklaşan çizgi romanı,
) Çeşitli kuruluşlarca finansmanı sağlanan ve de net ortamında ücretsiz olarak ulaşılıp, her dilden okunabilen NBS ( Naturel Based Solutions – Doğal Esaslı Çözümler ) Çizgi Romanları,
) Sanatçı Rachel Hope Allison’un ‘’ I’m not A Plastic Bag ‘’ isimli çizgi romanı,
) ‘’ Yeşil ‘’in fazla bulunmadığı , ama ‘’ Yeşil ‘’ in değerini her an vurgulayan , bir bakıma post apokaliptik yapıdaki ‘’ Junk Rabbit ‘’.

MARK TRAIL – ED DODD
Mark Trail‘in yayını 1946 yılında başlıyor. Çizeri Ed Dodd aynı zamanda
bir milli park rehberi . Çizgi bantları oluşturan ekipte nitelikli kişiler yer almış. Outdoor Life dergisi editörü ve ABD’li orman korucusu Charles Nathan Elliott., St. Bernard Andy . Ekip, ulusal ormanda yaşayan, Mark Trail karakteri aracılığıyla ekolojik ve çevresel konuları ele aldı. Çizgi roman, nesli tükenmekte olan hayvan türleri hakkında farkındalığı artırmayı amaçlıyor. Mark Trail bir çok kuruluştan övgü ve ödül kazanmış.
Amerikan Su Kuşları ve Sulak Alan Derneği
Georgia Yaban Hayatı Koruma Derneği
Ulusal Orman Derneği
Ulusal Yaban Hayatı Federasyonu
ABD Sahil Güvenlik ve ABD Balık ve Yaban Hayatı Servisi

Sanatçı Ed Dodd , 1952-53’te Ulusal Yaban Hayatı Haftası’nın Onursal Başkanı oldu, 1967’de Georgia’da Yılın Korumacısı seçildi.

1978’de Mark Trail’deki çizerlik işinden emekli oldu ve çizimlere Elrod devam etti.Mark Trail, şimdiye kadar yayınlanan en etkili çevre çizgi romanlarından biri olarak kabul edildi.

1991 yılında, Mark Trail’in çevre eğitimi üzerindeki kültürel etkisini kabul eden Kongre, ‘’Mark Trail Wilderness ‘’ adıyla Georgia Eyaletindeki Appalachian Trail boyunca 16.000 dönümden fazla ıslah edilmiş ağaç arazisi tahsis etmiştir.

Mark Trail, yayın hayatına başladığı 1946 yılında toplam 45 gazeteye dağıtılıyordu. Bu çizgi bant serisinin, 2020 yılında 150 gazete ve dijital yayın organına dağıtıldığı açıklanmıştır.

Ed Dodd ve Mark Trail’e adanan kapsamlı ve kalıcı bir sergi , Gainesville’deki Brenau Üniversitesi’ndeki Kuzeydoğu Georgia Tarih Merkezi’nde sergileniyor.

CLIMATE CHANGED – PHILIPPE SQUARZONI
Philippe Squarzoni Edebiyat eğitimi sonrası, çeşitli siyasi ve insani eylemlere (Hırvatistan, Meksika, Filistin vb.) dahil oldu. İlk siyasi albümleri ‘’ Barış zamanlarında Garduno ‘’  ve  ‘’ Savaş zamanlarında Zapata ‘’,  2002 ve 2003’te yayımlandı. O yıllardan günümüze kadar pek çok çizgi roman üretmiş. Kendisi, çevre bilincine katkılarından dolayı Fransız Akademisi’nden 2012 yılında, Leon de Rosen ( Gül Aslanı ) ödülü ( iki yılda bir verilen büyük ödül ) alan Fransız çizgi roman sanatçısı.  

Sanatçının, ‘’ Climate Changed: A Personal Journey Through The Science ‘’ ( İklim Değişti: Bilim İçinde Kişisel Bir Yolculuk ) eseri, göz önüne alacağımız diğer kitap. Squarzoni, kitabın tanıtım yazılarında da yer aldığı gibi, iklim krizi konusunda ‘’ bilimsel araştırmaları, uzmanlarla yapılan kapsamlı röportajları ve eylem çağrısını bir araya getiriyor. ‘’

Squarzoni, kitabını oluşturma aşamasında, iklim bilimi konusunda dokuz uzmanla röportaj yapmış.
Jean Jouzel : Tanınmış bir iklimbilimci ve araştırma direktörü.
Herve Le Treut : Klimatoloji uzmanı ve yöneticisi.
Stephane Hallegatte : İklim bilimcisi ve mühendisi. Dünya Bankası Sürdürülebilir Kalkınma Ağı ile ekonomi , makroekonomi dinamikleri, iklim değişikliğine adaptasyon gibi bir çok konuda risk yöneticisi.
Genevieve Azam : Uzmanlık alanı olarak bu konuyu araştıran bir ekonomist. Ekoloji, ekonomi ve toplum arasındaki ilişkiler konularında uzman.
Helene Gassons : Çevre yönetiminde uzman ve tasarımcı.
Jean-Marie Harribey : Sosyal açıdan koruma ve sürdürülebilir kalkınma konularında uzman, ekonomist.
Hervé Kempf : Çevresel sorunlar üzerine basına katkıda bulunan ( Fransız gazetesi Le Monde ) gazeteci
Bernard Laponche : Nükleer fizikçi.
René Passet : Sorbonne Üniversitesi’nden emekli , ekonomist, kalkınma uzmanı profesör.

İlgili kişilerin özgeçmiş bilgileri , daha detaylı olarak kitapta bulunuyor.

Terry Harpold kitap hakkında ( Pennsylvania Üniversitesi Edebiyat Bölümünde Doçent ) yazdığı bir makalede şunları açıklıyor ;
‘’ Kitabın bilimsel titizliği dikkate değer. İnsan kaynaklı küresel ısınmanın sonuçlarına ilişkin tartışmalar ve Squarzoni’nin büyüyen kriz üzerine ciddi ve samimi düşünceleri bulunuyor. Çevresel beşeri bilimler alanında lisans ve yüksek lisans derslerinde birkaç kez İklim Değişikliği dersi verdim. Bu yaklaşık 500 sayfalık otobiyografik çizgi roman, bu alandaki benzer kurgu dışı çalışmalardan ayrılıyor. Öğrencilerim bunu rutin olarak kendi iç dünyalarını en çok değiştiren metin olarak tanımlıyorlar. İklim krizinin teknolojik, politik, ekonomik ve (her şeyden önce) etik zorluklarına karşı ayakta durmaya yol açıyor ve onları sera gazı salınımına katkıda bulunan birçok davranıştan etkili biçimde vazgeçmeye itiyor. ( … ) Sayfalar, küresel ısınmanın nedenlerini ve etkilerini tasvir eden bir dizi bilgilendirici grafik içermektedir.’’

Squarzoni, iklim araştırmacısı Jean-Marc Jancovici’nin 2050 yılına kadar 10 milyar olacağı tahmin edilen dünya nüfusu için sera gazlarını mevcut seviyelerde istikrara kavuşturmanın, kişi başına karbon üretiminin 200
kg’dan fazla olmayacak şekilde, sınırlandırılmasını gerektireceğini gösteren araştırmasından alıntı yapmış. Ortalama küresel ısınmanın Sanayi Devrimi öncesi seviyelerin 1,5° C üzerinde tutulması isteniyorsa, 2050 yılına kadar ‘’ net sıfır ‘’ küresel karbon üretimine ulaşılması gerektiğini öngörüyor.

Sanatçı konu hakkındaki fikirlerini , çizgi romanda da dile getirmiş ;
‘’ İklim değişikliğine karşı kapsamlı enerji tasarrufu gibi anlamlı bir tepkiye ne kadar erken başlarsak, gelecek şoklara karşı o kadar iyi hazırlıklı oluruz. Ancak tepki vermeden önce, çok uzun süre beklersek kısıtlamalar acımasız görünecek. Ve seçme hakkımız yerine dayatılacaklar. Kıtlıklar ve genişleyen toplumsal eşitsizlik nedeniyle dayatılacaklar. ‘’
Ancak, tüm bu bahsettiği gerçeklere karşın , itirafta bulunuyor , belki hemen hemen hepimiz gibi !
‘’ Şu anda sahip olduğumuz şeylerle fazlasıyla rahatız. Şahsen ben çok uzak görünen bir sorun için hiçbir şeyden vazgeçmek istemem. Derste kitap ve bilgilerle kendimi bu konuda yetiştirdiğimi biliyorum. Ama günlük hayatımda hala araba kullanıyorum, bir sonraki tatilimde nereye seyahat edeceğimi planlıyorum ve arada bir fast food tüketiyorum. Hepsi de karbon ayak izini artıran etkenler ! ‘’
Kitaba ait ‘’ biçim ‘’ konusunu , bir okur şöyle diyor ;
‘’ Bu çizgi roman kısmen araştırmacı gazetecilik, kısmen anı, kısmen bilim eğitimi. Bu tarz çizgi romanları okudukça, bu biçimi daha çok seviyorum. ‘’

Oregon Bilim ve Endüstri Müzesi’nde Bilim İletişim Üyesi olan Daniel Watkins’in kitap hakkındaki düşünceleri ise şöyle ;
‘’ Kitap uzun ve küresel ısınmayla ilgili bilimsel fikir birliği gibi hikaye de iç karartıcı. Toplumumuzun kar odaklı ve ekolojik açıdan dikkatsiz yaklaşımımızın bu kadar temelden değişebileceğini görmek zor. Kitabın uzunluğundan dolayı ve belki de bazen biraz tekrarlı olabildiği için kitabı bitirmek biraz çaba gerektiriyor. Ancak çabaya değer. ‘’

NBS ÇİZGİ ROMANLARI
NBS ( Doğal Esaslı Çözümler ) projelerinin amacı, kendi sitelerinde ;
‘’ Genellikle doğal ve değiştirilmiş ekosistemleri korumak, sürdürülebilir bir şekilde yönetmek ve onarmak için eylemler biçimini oluşturarak insanlara ve doğaya fayda sağlamak ‘’ şeklinde özetlenmiş.

‘’ Bunlar yağmur suyunu emen sokak ağaçları olabilir veya şehir ısısını soğutan parklar; veya biyolojik çeşitlilik kaybını azaltan yeniden yabanileşmiş şehirler; veya mutluluğu teşvik eden yeşil alanlar olabilir. Ya da belki altında aşık olduğunuz ağaç olabilir. ‘’ diye açıklanıyor.
Bu konudaki çizgi romanlara, yine kendi net sayfalarında ücretsiz olarak ulaşmak mümkün. Çizgi romanların ; ‘’ Avrupa Birliği’nin Horizon Avrupa araştırma ve yenilik programı fonu ‘’ ile ‘’ Birleşik Krallık Araştırma ve Yenilik (UKRI) ‘’ tarafından finansmanlarının sağlandığı belirtiliyor. Sitede , bir çok dile çevirme imkanlı olarak, 7 adet çizgi romana ulaşılıyor.

Sitede ; ‘’ Bu çizgi romanlar, kirlilik, ormansızlaşma ve sosyal eşitsizlik gibi zorlukları canlı bir şekilde temsil etmek için görselleri ve anlatıları birleştiren dinamik ve ilgi çekici bir platform sunuyor. ‘’ şeklinde açıklama bulunuyor. Çizgi romanları merak edip , ücretsiz ulaşabilecek okurlar için, örnek bazı sayfaları gözden geçirelim.

Sitede 18 yaş ve üzerindeki çizgi romancılara açık çağrı da yer alıyor.
‘’ NBS Comics, bir milyondan fazla okuyucuyla büyük bir başarı elde etti. Şimdi yeni bir çizgi roman serisi için yeni bir çağrı açıyoruz. NBS Comics 2024 olarak, dünyanın her yerindeki çizgi roman yaratıcılarına açık bir çağrıdır. ‘’ cümleleriyle başlayan açıklama , istenen şartları da içeriyor.
Sitede detaylı olarak anlatılan şartlara göre özetle; hem insanlar , hem de doğa için ‘’ doğa temelli çözüm ‘’ü içeren, her türlü grafik anlatım tarzına sahip olabilecek, işlenen fikrin eksiksiz sunumunu içeren çizgi romanlar isteniyor.
Ayrıca; ‘’ Komisyon için seçilen çizgi romanlar, bitmiş çalışmayı tamamlamak için 1.500 € ve yayınlanmak üzere seçilirse ek olarak 1.000 € alır. ‘’ açıklamasını da , ilgilenenler olursa duyurmuş olalım.

I’M NOT A PLASTIC BAG – RACHEL HOPE ALLISON
Allison , Fresh Eyes Digital’in Müdürü ve Kurucu Ortağı . Kendisini şöyle tanıtıyor ;
‘’ 20 yıl boyunca Physicians for Human Rights, 350.org, ABD’deki YMCA ve NARAL Pro-Choice America gibi kar amacı gütmeyen kuruluşların destekçi topluluklarını genişletmelerine, yeni bağışçılar kazanmalarına ve etkileyici bir dijital varlık oluşturmalarına yardımcı oldum. Akıllı araştırmayı, yeni hikaye anlatımını ve sonuçlara aralıksız odaklanmayı birleştiren bağış toplama kampanyaları, veri analizi ve test programları ve marka sistemleri oluşturma ve yürütme konusunda derin deneyime sahibim. ‘’

Rachel Allison , doğa kirlenmesi konusunda denizlere odaklanmış. Gözleri bir lastik ve bir şemsiyeden oluşan Büyük Pasifik çöp yığınını oldukça sevimli canavar olarak çizmiş. Kolayca tahmin edilebileceği gibi , sevimli canavarın boyutu , zaman içinde artan çöplerle giderek artıyor, tabii yalnızlığı da !

( Her yıl 1,15 ile 2,41 milyon ton arasında plastiğin okyanuslara karıştığı tahmin ediliyor. )

Çizgi romanı ilk gördüğümde, sayfalarda hiçbir yazı bulunmaması, sadece renkli grafiklerin bulunması beni şaşırtmıştı.
Okurları, doğa tahribatının zararları konusunda düşünmeye zorlayan eserde, zaman zaman çeşitli başka sanat eserlerine göndermeler de bulunmakta. Bunlardan biri ,  Chris Jordan‘ın Midway Atolü’ndeki plastik dolu albatros ölülerini gösteren fotoğrafları.
Çöpün, çöp alanlarının , ilgili krizleri yer aldığı çizgi romanda okuru, oldukça ütopik bir şekilde , tüm sorunların insan müdahalesi olmadan çözümleneceği bir son bekliyor.

Ayrıca çizgi romanda, “Ben Okyanusu Kirleten Değilim” başlıklı on sayfalık bir yan metin bölümü bulunuyor. Bu bölümdeki ekler, Jeff Corwin Connects Vakfı tarafından oluşturulmuş. Okur, eklerde şu konularla karşılaşıyor;
Büyük Pasifik Çöp Alanı hakkında gerçek bilgileri
Okyanus enkazında bulunan ilk on öğenin listesi
Hawaii Foku ve Laysan Albatrosları gibi tehdit altındaki deniz canlılarına ilişkin fotoğraflar ve bilgiler
Okuyucuların “dünya okyanuslarındaki ayak izimizi azaltma mücadelesine katılabilecekleri” 14 maddeden oluşan bir liste

JUNK RABBIT – JIMMIE ROBINSON
‘’ Yıl 2198 ve “süper kapitalizm küresel hiper-tüketiciliği doğurdu” ve bu da çevrenin çoğunu büyük çöp dağlarının oluşturduğu bir ABD’ye yol açtı. Zengin seçkinler uzaydaki kolonilere kaçtı, daha iyi durumda olanlar kubbeli şehirlerde yaşıyor ve yoksullar çöplükteki kampları evleri haline getirmek zorunda kalıyor. Bu, iklim değişikliğinin, kirliliğin ve evsizliğin her şeyi fethettiği ve toplumun, insanların geceleri uyudukları yer gibi basit çizgilere göre bölündüğü bir dünya. ‘’

Tanıtım açıklamasından da anlaşılacağı gibi, ‘’ Yeşil Çizgi Romanlar ‘’ konusu yazımızdaki son çizgi roman serisinde pek yeşil doğa görülmüyor. Ama, dikkat çekilen konu yine aynı. Okur, adeta kabus gibi olan büyük çöp dağlarıyla, gelecekteki Dünya’nın çürümesine ve eşitsizliği ortamına anında giriyor. Bir bakıma, ilginç bir ‘’ kıyamet sonrası siberpunk bilimkurgu hikayesi ‘’ var karşımızda. 22. yüzyılın bölünmüş ve hiyerarşik toplumuna ilişkin küçük ayrıntılar göze çarpıyor. Çizimler ve renklendirme kaotik ortamın oluşmasında bir hayli başarılı.

Jimmie Robinson kendisiyle yapılan söyleşide çizgi romana bir hayli geç başladığını söylemiş ;
‘’ Geç başladım. Çizgi roman peşinde koşma konusunda ciddileştiğimde otuzlu yaşlarımdaydım. Erken evlenmiştim ve bir çocuğum vardı, bu yüzden kızım büyüyene kadar istediğim kadar zaman ayıramayacağımı biliyordum. Bu arada günlük işime devam ettim, bir yandan da biraz sanat yaptım ve kendi kitabımı yayınlamak için planlar yaptım.  ‘’

‘’ Okuyucuları farklı türde bir karakterle şaşırtmayı umuyorum çünkü karakter kelimenin tam anlamıyla çevrelerinin bir ürünüdür.’’ diyen Robinson, çizgi romanının oluşmasında Sert Bilim Kurgu eserleri şeklindeki sesli kitapların önemli yeri olduğunu açıklıyor. ( Özellikle, Kim Stanley Robinson )

“ Swamp Thing RoboCop ile buluşuyor ” ifadesiyle tanımlanan Junk Rabbit’in okurlardan ne kadar ilgi göreceği, ilerleyen zamanla daha iyi anlaşılacak.
Daha ‘’ yeşil ‘’ günler dileklerimizle