YAMA’NIN İŞARETİ

Çizgi Düşler Aylık. 673, 674 ve 675. sayılar.
Bonelli Editore. 673, 674 ve 675. sayılar.

Yayın yılı. Aralık 2016
Yazan. Mauro Boselli
Çizen. Fabio Civitelli
Kapak. Claudio Villa

Öykü: Öykümüz devam ediyor. Blacky, yani Yama, yenilgiden sonra annesinin karavanına sığınmıştır. Tekrar uyduruk biçak atma oyunları yapmaktadır. Özgüveni sıfırlanmış, kendini içkiye vermiştir. Fakat karanlık güçler gelir ve görevinin tekrar başladığını bildirir. Kahramanlarımız ise Nebraska’da, haydutların peşindedir. Ama durum göründüğü gibi değildir. Peşlerinde oldukları haydutlar Yama’nın yeni müttefikleridir ve Tex ekibinin peşindedir. Yama, çölde onlara suretini gösterir. Macera başlamıştır. Bu sefer ki yardımcılar, Hint dinine mensup, çeşitli büyüleri bilen bir tarikatdır. Kahramanlarımız ele geçirdikleri bir madalyon ile soluğu Morisco’nun yanında alırlar. Yama’nın güçleri eskisinden daha kuvvetlidir. Ama ekibimiz korkusuzca sorunun peşindedir…

Özellik: Biraz lüzumlu ya da lüzumsuz bilgilerle başlayalım.
—Bir önceki öykü olan, Carson’a Tuzak macerasının üzerinden 14 yıl geçti.
—Tex’in harika arkadaşı El Morisco ve yardımcısı Esebio 13. kez ortaya çıkıyor.
–Mephisto 11. kez, oğlu Yama ise 5. kez ortaya çıkıyor.
—Bu hikayede dört arkadaş 137. kez takım halinde, bir arada yer alıyor.
—Tex bu öyküde, ilk olarak 60. sayfada görünüyor.
–Timbisha Kızılderilileri; Tex öykülerinde ilk kez ortaya çıkıyor ve Boselli onların Ölüm Vadisi’nde yaşadıkları yeri doğru konumlandırıyor.

—Ve yine kesinlikle; Ülkemizde yayınlanmış, en iyi Mefisto maceralarından biri daha.

Bu sefer yazımıza Fabio Civitelli ile başlayacağız. Çünkü öykünün çizeri olan Civitelli; en az Yama kadar maceranın kahramanıdır. Müthiş çizimleri ile bu güzel senaryoyu bir başyapıt haline getiriyor. Civitelli, Mephisto’nun Oğlu kitabını çocukluğunda okumuş ve çok etkilenmiş. Bonelli/Galep ikilisinin yarattığı Yama karakteriyle tanışmanın heyecan verici olduğunu söylüyor. Fabio Civitelli; bu nefes kesen öyküyü, kusursuz bir şekilde, olay örgüsünün önerdiği atmosfere uyan ve fantastik bir şekilde çizmiş. Şehir öykülerinde ve klasik western öykülerinde ki çizgisini böyle fantastik bir öyküye de başarılı bir şekilde taşımış. Karanlık sahneler, ana ve ikincil karakterler, hayalet kasabada bir savaş, salondaki çekimler, hikayenin başındaki fırtına, yakın çekimler, çöl tasvirleri, aksiyon sahneleri, kum fırtınaları, Yama’nın rüyası, yüz ifadeleri, manzaralar, canavarlar ve Tex tarihinteki en güzel kadın karakterlerden biri olan Shakti. Detaylarla dolu, büyüleyici çizimler. Her zamanki gibi titiz, noktacıkların tadını çıkarıyor ve detaycı tarzı senaryonun kalitesini mükemmel bir şekilde arttırıyor. Birçok Tex hayranı bu hikayeyi serinin şimdiye kadarki en iyi çizimlerinden biri olarak görüyor.

Fabio Civitelli 1955 doğumlu. İlk çıkışını 1974’de yaptı. 1979’da Bonelli için çalışmaya başladı. Tex Willer için çizdiği öykülerle tanınan bir İtalyan çizgi roman sanatçısıdır. Civitelli; Aurelio Galleppini tarafından belirlenen eski geleneğe saygı gösterirken diğer bir taraftan modern, büyüleyici ve detaycıdır. Çizim stilini; John Romita, John Buscema ve Alex Raymond gibi çizerlerinin etkilediğini sık sık dile getirmiştir. Civitelli, ÇizgiRomanlardaki bazı yan karakterlerin yüz çizimleri için, aktörlerden ve ünlülerden esinlenmeyi çok seviyor. Onun stilinin karakteri; ayrıntılara verilen önem, siyah/beyazın dengesi, gölgelerin kullanılması ve çizgilerinin aşırı temizliği ile anlatılabilir. Fabio Civitelli; rahatsız edici ve karanlık atmosferleri büyük bir ustalıkla ifade edebiliyor. Noktalama tekniğini ve chiaroscuro tekniğini (Zıtlık, ışık gölge) kullanması, yıllar içinde, kendi kişisel tekniğini geliştirmesine ve iyileştirmesine olanak sağlamıştır. Gerçi şunu da belirtmekte fayda var. Klasik Tex çizimleri fan’larının, Civitelli’ye ısındığını söylemek zor. Alışık olduğumuz, Galep çinilemesinden farklı olduğu ortada. Yani grafik olarak farklı ama anlatım şekli olarak ustaya yakın.

Civitteli‘nin 22. Tex çalışması. Boselli ile beşinci işbirliği. İlk olarak 2011 yılında Boselli’nin yazdığı Tex Willer. İl Romanzo Della Mia Vita (Tex Willer. Hayatım Roman. Türkçe’de basılmadı). 2012 yılında Hayalet Süvari. Yine 2012 yılında Tex. Renkli Özel albüm içerisinde, 8 sayfalık Av (La preda). 2014 yılında Delta Queen (Renkli seri 5. sayı) ve incelemekte olduğumuz Yama’nın İşareti maceralarını beraberce çalıştılar.

Bu öykünün yazıldığı yıl olan 2016, Mauro Boselli‘nin 30. yıldönümü. 1986’da, resmi olarak yazdığı ilk öykü olan Şangay’lı Kadın’ın Dramı isimli öyküsü ülkemizde gürültüye gitmiş bir öyküdür. İlk 30 sayfası Ceylan yayınlarının kapanmadan önceki son sayısında yayınlandı. Sonra Alfa Yayınları devam etti ama Ceylan‘dan eksik kalan 40 sayfa hiç basılmadı.

Boselli, Tex’in evreninde ondan daha iyi senaristin olmadığını kanıtlayan mükemmel bir hikaye daha vermiş! Bu maceranın gerektirdiği büyü, korku ve doğaüstü unsurları nasıl yöneteceğini bildiğini Dampyr‘de zaten göstermişti. Boselli ustalıkla ve hayal gücüyle Yama karakterini diziye geri döndürdü ve hikayenin devam filminin de temellerini attı! Boselli, Yama’yı Hindu dinine yakınlaştırma konusunda iyi iş çıkarmış, Yama’nın Hindu dinine yönelmesi aslında ismine anlam katıyor. Yama; Hinduların dört kollu ölüm tanrısıdır.

Gelelim kapaklara. Muhteşem ve güzel kapaklar! Bu sefer Villa bize biraz Galep‘i hatırlattı ama fikirler orijinal! 673. cildin kapağı, ortasında Tex ve Yama’nın Y‘si. Gökyüzüne doğru alevler saçan bir ağaç ve gökyüzünden yere çarpan şimşekler. Dört arkadaşın da kapakta bir arada görünmesi pek sık görülen bir durum değildir Tex kapaklarında. 675. sayının kapağı bu nadir durumlardan biri. Bu grafik düzenlemelerin dışında kapaklardaki sanatsal işçilik de süper. Şahane desenler, ince detaylar, müthiş renk uyumu ve fotoğraf gibi portreler. Galiba Villa usta da Mefisto maceralarını çok seviyor!

Ayrıca; daha önce de bahsettiğimiz, Boss‘ ustanın 7 elaman takıntısı burada da karşımıza çıkıyor. Başta 7 Caniler (Jack Thunder. 463/465. sayılar) öyküsü olmak üzere, usta çok seviyor yedi kişili çeteleri. Yenilmezler (438/440. sayılar), Kayalık Dağlarda Fırtına (445/446. sayı), Colarado Belle (538/539. sayı), Hortum (573/574. sayılar) ilk aklımıza gelenler. Bunun sebebi özellikle Hristiyan mitolojisidir. Batı dünyasında yaşayan insanların masallarına bile girmiş olan; 7 Uyurların öyküsü ve 7 Büyük Günah temaları önemlidir. Hatta sinema dünyasından Yedi Silahşörler filmini de hatırlayalım. Bu yedi mevzusuna şu yüzden geldik. Evet, Yama geri döndü! Her zamankinden daha güçlü, ve de 7 yardımcıyla döndü. Kalam, Rinchen, Lefeuvre ve Hayden! Ayrıca Mandip, Avendra ve güzel Shakti. Yenilmesi zor olan 7 muhteşem rakip.

–Lefeuvre: Haitili, Bokor (Haiti Vodoo dininde çok önemli ve karmaşık bir figürdür. ‘kiralık rahip’tirler. Bu kişiler, Loa adı verilen ruhlara hizmet ederler ve hem iyi hem de kötü amaçlarla büyü yapabilirler). Lefeuvre, Tex ve Carson bebeklerini bıçakladı, hatta üzerlerinde gerçekten kanayan yaralar açtı.
–Rinchen Tseng: Büyük Bonpo tarikatının (Tibet kökenli, Budizm’in erken dönemlerinden kalma ve oldukça eski bir dini gelenektir. kendine özgü inançları, ritüelleri ve tarihiyle öne çıkar) Lama’sı, Tibetli bir keşiş ve ateşin ve gecenin ruhlarına tapıyor. Tıpkı Leufevre gibi gerçekten güçlü bir rakip.
–Hayden: Avrupa’da bulunmuş, Satanist cinayetler işlemiş bir sapkın. Hayden, Yama’nın Tanrı değil, bir düzenbaz olduğunu biliyor ve hayatını kurtarmak için birkaç dakika içinde Yama’ya karşı savaştı. Shakti’yi feda ederek kendini kurtarmaya çalışan alaycı, kendisi için kaçış olmadığını anlayınca Tex’e Yama’nın yenilgisi için neyin gerekli olduğunu öneren bir kurnaz.
–Kalam: Hintli, Hindu tanrıçası Kali’nin takipçisi. Hayden gibi Yama’nın bir düzenbaz olduğunu bilmesine rağmen Yama’ya sadık.
–Shakti: Hikayede önemli bir rol oynayan Kalam’ın kız kardeşi Shakti.
–Avendra: Klasik fanatik ve Yama için ölümü göze alan bir inanmış.
–Mandip: Yama’nın sadık hizmetkarı. Hindu fanatik. (Mandip, Hindistan’da erkek çocuklarına verilen bir isimdir. Aklın ışığı anlamındadır. Yani, zihinsel aydınlık, bilgi ve anlayış gibi özellikler atfedilir). Yama’ya çok büyük yardımı olacak.

Yama, ya da Tex senaryocuları, ABD’deki neredeyse bütün etnik ve dini gurupları kendine yardımcı olarak kullandı. Hualpai Kızılderilileri, Çinliler, Voodoo’cu zenciler, Mayalar, Aztekler ve şimdi de Hindu dini mensupları. Hinduizm: Dünyanın en eski dinlerinden biri. Binlerce yıllık kökenleri olan, çok yönlü ve kapsayıcı bir inanç sistemidir. Hindistanın alt coğrafyasında doğmuş ve günümüzde de milyarlarca insan tarafından benimsenmiştir. Hinduizm, tek bir kutsal kitabın olmadığı, çok çeşitli tanrı, tanrıça ve ibadet biçimlerini içeren bir dindir. Çok çeşitli inançları, ritüelleri ve felsefeleri içinde barındıran zengin bir dindir. Kutsal metinleri, mitolojisi ve ibadet biçimleri binlerce yıldır gelişerek günümüze kadar ulaşmıştır.

Hinduizmin Özellikleri
—Çok Tanrılılık: Hinduizm, birden fazla tanrıya inanan bir dindir. Brahma (yaratıcı), Vişnu (koruyucu) ve Şiva (dönüştürücü) en önemli tanrılardandır. Ancak bu, sadece üç tanrıya inanıldığı anlamına gelmez. Hinduizm’de sayısız tanrı ve tanrıça bulunmaktadır ve her biri farklı yönleri temsil eder.
—Reenkarnasyon: Hinduizme göre ruh, beden öldükten sonra yok olmaz, farklı bir bedende tekrar doğar. Bu döngüye samsara denir. Bir kişinin sonraki hayatındaki durumu, bu hayattaki Karma’sına (eylemlerinin yarattığı sonuçlara) bağlıdır.
—Karma: Hinduizm’in temel kavramlarından biridir. Her eylemin bir karşılığı olduğu ve bu karşılığın er ya da geç görüleceği inancıdır. İyi eylemler iyi bir Karma, kötü eylemler ise kötü bir Karma yaratır.
—Dharma: bir kişinin sosyal sorumlulukları, görevleri ve doğru yaşam tarzı anlamına gelir. Her bireyin kendi Dharma’sını yerine getirmesi beklenir.
—Moksha: Samsara döngüsünden kurtulma ve nihai özgürlüğe ulaşma anlamına gelir. Bu, Hinduizm’in en yüksek amacıdır.

Başlıca Tanrılar
—Brahma: Evreni yaratan tanrıdır. Genellikle dört başlı ve dört kollu olarak tasvir edilir.
—Vişnu: Evreni koruyan tanrıdır. Farklı avatarlarda (enkarasyonlarda) dünyaya gelir. Krishna ve Rama en bilinen avatarlarıdır.
—Şiva: Evreni dönüştüren ve yok eden tanrıdır. Hem yaratıcı hem de yıkıcı güçleri temsil eder.

Hinduizm’de cennet ve cehennem kavramları, diğer dinlerdeki gibi kesin ve net çizgilerle belirlenmemiştir. Bir kişinin ölümden sonra nereye gideceği, Karma’sına ve Dharma’sına bağlıdır. Ancak Hinduizm’de cehennem, sonsuz bir azap yeri olarak değil, daha çok bir arınma süreci olarak görülür. Kötü karma yapanlar, Naraka’da yaptıkları hataların cezasını çektikten sonra tekrar dünyaya doğarlar ve daha iyi bir hayat yaşama şansı bulurlar.
—Svarga: Cennet anlamına gelir. İyi karma yapanlar Svarga’ya giderler.
—Naraka: Cehennem anlamına gelir. Kötü karma yapanlar Naraka’ya giderler.

Tabii ki öykünün bel kemiğini Hintli’ler oluşturunca bir sürü Hintçe terim dolaşıyor ortada. Ve genellikle de konu ile örtüşüyor bu terimler. Şöyle bir göz atarsak:
—Naraka: (673. sayı/111. sayfa. Avendra bahsediyor) Büyük acılarla karakterize edilen varoluş alanıdır. Naraka Türkçe’ye Cehennem’ veya ‘Araf’ olarak çevrilebilir.
—Raurava: (675. sayı/86. sayfa. Yama bahsediyor) Yirmi sekiz cehennemden biri. Sekiz sıcak Cehennemin dördüncüsü. Hayatları gayri meşru cinsel yaşama dayalı olan erkekler ve kadınlar, Tamisra, Andha-tamisra ve Raurava olarak bilinen cehennemlerde sefil bir şekilde kefaret öderler.
—Ramayana: (674. sayı/207. sayfa. Restoranın ismi) ‘Mahabbarata’ destanı ile birlikte Hint yarımadasında en çok bilinen iki destandan biridir. MÖ 4. ve 2. yüzyıllar arasında yaşandığı tahmin edilmektedir. Ramayana destanının bugün elimizdeki 7 baptan oluşan halini MÖ 2. yüzyıl içinde aldığı tahmin ediliyor.
—Shakti: (674. sayı/132. sayfa. Yama’nın yardımcısı kadın) Bir Hint Tanrıçası’dır. Enerji, yetenek, güç, çaba anlamlarına da gelir. Hinduizmin önemli bir teolojik geleneği olan Shaktizm içindeki temel kozmik enerji tanrıçasıdır. Shakti, kadınsı enerjiyi bünyesinde barındırır ve genellikle Shiva’nın eşi olarak tasvir edilir.

Daha önceki Yama macerasında bahsetmiştik. Yama, Hindistan mitolojisinde ölüm ve adalet tanrısıdır. Vedalar (İlahiler) onu ölen ilk insan olarak tanımlar ve o zamandan beri tüm insanların izlediği ölümlülük yolunu aydınlatır. Güneyin (ölüm bölgesi) koruyucusudur ve Yama’nın ikametgahı, cehenneme benzer bir yer olan Naraka‘dır. Vedalarda Yama, günahların cezalandırıcısı olarak değil, ölen ataların neşeli kralı olarak temsil edilmiştir. Yama genellikle dört kollu olarak tasvir edilir. Ellerinde çeşitli semboller taşır. Bir sopa (ölümü temsil eder), bir ilmek (ruhları yakalar), bir kitap (iyi ve kötü eylemleri kaydeder) ve bir çark (zamanın akışını simgeler). Ve bu öyküde Mefisto’nun oğlu Yama’yı, Tanrı Yama olarak da görürüz.

Yama; macerada Yeraltı Kırallığı‘nı ziyarete gider. Orada Şeytanla tanışır ve anlaşır. Nedir bu Yeraltı Kırallığı? Ölümden sonra ruhların gittiği yer olarak düşünülür. Şeytan ise ölümlülere kötülük yaparak onları günaha teşvik etmekle suçlanır. Yeraltı kırallığı ile şeytan arasındaki bağlantı, insanlığın tarih boyunca ölüm, kötülük ve bilinmeyen korkuları hakkında geliştirdiği ortak bir anlatıya dayanır. Hem Yeraltı Kırallığı, hem de şeytan, genellikle karanlık, gizem ve bilinmeyenle ilişkilendirilir. Yeraltı krallığı, çoğu zaman Cehennem veya kötülüğün hüküm sürdüğü yerler olarak tasvir edilir. Şeytan ise kötülüğün başlıca temsilcisidir.

Bu sefer; kahramanlarımızın yanında, ya da Yama‘nın karşısında Ökült Bilim ustası El Morisco var. Tex Willer evreninin en büyüleyici ve gizemli karakterlerinden biri olan El Morisco’nun asıl adı Ahmed Jamal‘dır (Cemal). O, Meksika’ya taşınan bir Mısırlıdır ve burada gizemli bilgiye sahip bir sihirbaz ve bilim adamı olan El Morisco kimliğini üstlenmiştir. Neden El Morisco deniyor? Çünkü; Morisco terimi, İspanya’da Müslüman kıyımı sırasında Hıristiyanlığa geçen ve daha sonra İspanya’dan sürülen Arapları ifade eder. Bu lakabı, Ahmed Jamal’in Arap kökenine ve eski kültürlere dair bilgisine bir gönderme. Gizemli figürü ve benzersiz yetenekleri olan bir karakter. Karmaşık ve büyüleyici bir karakter olduğu için, Tex’in birçok macerasını zenginleştirerek hikayelere egzotik ve gizem havası katıyor. El Morisco bir sihirbazdan çok daha fazlasıdır. O, eski uygarlıkları ve onların bilgilerini inceleyen bir bilim adamı, toplumun sınırlarında yaşayan yalnız ve gizemli bir adamdır. O, karmaşıklığı ve karizması sayesinde Tex okuyucularını hep cezbetti.

Öyküde iki yerde, iki eski Tex öyküsü hatırlatılır. Boğaz Sıkıcılar (Bonelli Editore 312/314. sayılar. 1986 yılı). Bu öyküde; Tanrıça Kalì’ye inananlar, bir yeraltı tapınağında, genç bir kızı tutsak ederek onu tanrıçaya kurban etmeye hazırlanmaktadır. Boğaz Sıkıcılar, Hinduların inine doğru ilerleyen Carson, Kit ve Tiger Jack‘i esir alırlar. Tex arkadaşlarını ve genç kızı kurtarır. Bu macera Ülkemizde Alfa Yayıncılık tarafından yayınlandı.

Hatırlatılan ikinci öykü ise, Morisco’nun Dönüşü/Mumya Uyanıyor (Bonelli Editore 452/454. sayılar. 1998 yılı). Yıllar önce Mısır’da, güzel Nephret, arkeolojik kazılarda Avrupalılarla işbirliği yapmaktan suçlu bulunan sevgilisi Ahmed Jamal‘i (El Morisco) fanatik Horus’un Oğulları‘ndan kurtarmak için kendini feda etmiştir! Maceranın tüm gizemlerinin anahtarı, El Morisco‘nun sonsuza dek kaybettiğini düşündüğü gençlik aşkı Nephret‘tir. Bu macera hem bizi Morisco’nun gençliğine götürdüğü, hem de gizem dolu senaryosuyla çok iyi bir maceradır.

Madalyonun içindeki Altın akrep, El Morisco‘yu sokacakken Tiger Jack akrebi öldürür. Scorpio Maurus, Kuzey Afrika ve Orta Doğu akrep türlerinden biridir. Ayrıca büyük pençeli akrep veya İsrail altın akrebi olarak da bilinir ve daha az bilinen adıyla Zerachia akrebidir. 7,6 cm uzunluğunda küçük/orta boy bir akreptir. Kahverengi sırtı ve altın pençeleri vardır. Bu akrebin zehri, çok çeşitli toksinler içerir. Altın akrep insanlar için tehlikeli bir akrep değildir. Çöllerde ve ara sıra ormanlık alanlarda 1 metre derinliğinde oyuklarda saklanır.

Ölüm Vadisi (Death Valley), Doğu Kaliforniya’da, Kuzey Mojave Çölü’nde, Great Basin’in sınırında bulunan bir çöl vadisidir. Günümüzde Milli Parktır ve dokunmak yasaktır. Yaz aylarında Dünya’nın en sıcak yeri olduğu düşünülmektedir. Ölüm Vadisi’ndeki Badwater Havzası, deniz seviyesinden 86 m aşağıda, Kuzey Amerika’nın en düşük rakımlı noktasıdır. 1849-1850 kışında bir grup yerleşimci, Kaliforniya’daki altın madenlerine giden bir kısa yol ararken burada kayboldu ve Ölüm Vadisi’ne adını verdi. En az bin yıldır vadide yaşayan ve eskiden Panamint Shoshone olarak bilinen Timbisha Kızılderili kabilesine ev sahipliği yapmaktadır. Ölüm Vadisi; iki dağ sırası arasında aşağı doğru inen bir bloktur. Vadide ayrıca tuz tavaları vardır. Bölge; 10.000’lerce yıl içinde, çöle döndükçe, su buharlaştı ve bol miktarda sodyum tuzları ve boraks tuzları kaldı. Bu tuzlar, özellikle 1883-1907 yılları arasında kullanıldı. Ölüm Vadisi, uzun ve aşırı sıcak yazlar; kısa ve ılık kışlar ve az yağışla subtropikal, sıcak çöl iklimine sahiptir.

Timbisha Kızılderilileri. (Timbisha dilinde; kaya boyası). Doğu Kaliforniya’nın Ölüm Vadisi Timbisha Shoshone klanı olarak kabul edilen bir Kızılderili kabilesidir. Doğu Kaliforniya’da, Nevada sınırına yakın bir yerde yaşarlar. 2010 Nüfus Sayımına göre Köyün nüfusu 124’tü. Yaşlı üyeler hala Timbisha olarak da adlandırılan atalarının dilini konuşuyorlar. Timbisha’lar, en az bin yıldan uzun süredir buralarda yaşamaktadır. Arkeolojik kanıtlar Coso Halkı da denilen Kızılderili guruplarına; Death Valley Shoshoni, Panamint Shoshone veya sadece Panamint olarak adlandırıyor. Koso Shoshone bölgesinde önemli kaya sanatı çizimleri, yani petroglifler mevcuttur. Bu tür eserler, Coso Kaya Sanatı Bölgesi’nde ve Coso Bölgesi genelinde, tarih öncesi çağdan kalmıştır. Ancak, Timbisha Kızılderilileri‘ne mi ait olduğu yoksa onlardan önce ki kavimlere mi ait olduğu kesinlik kazanmamıştır?

Meraklısı için kısa ve güzel bir You Tube videosu ile bitirelim yazıyı. Tabii ki bu kitap ile ilgili. İyi seyirler.

Tex ile ilgili bilgiler almak için Herkesi Facebook’ta Tex Willer Meraklıları Haberleşme Ağı‘nı takip etmeye bekliyoruz.

https://www.facebook.com/groups/863513165920549?locale=tr_TR