Mno Ayl: 49-50. NEFRET TOHUMU

NEFRET TOHUMU

Lal Aylık 49-50. sayı
Orijinal. 255-256. sayı
Yazan. S. Marzorati
Çizen. Stefano ve Domenico Di Vitto
Kapak. R. Diso
İlk Yayın Tarihi. Haziran. 1996
Öykü toplam 192 sayfa

Öykü: Bartlesville, Virginia. New York’a doğru olon yolculuk devam ediyor. Bartlesville, dar görüşlü ve bağnaz küçük bir taşra kasabasıdır. Mister No ve memleketine dönen eski bir country müzik yıldızı olan Hank Brooks oraya gitmektedir. Ancak intikam almak isteyen eski bir sevgili, Hank’ı beklemektedir. Güçlü bayan Susan Stillman, Bartlesville’i satın almıştır. Bütün şehir, onu yıllar önce baştan çıkarıp terk eden Hank Brooks’u beklemektedir. Mister No bu sefer duygusal bir intikam planının içine düşmüştür…

Özellik: Üç, usta yazar ve çizerin hazırladığı iyi ve iki kitap uzunluğunda bir öykü var elimizde. Di Vitto kardeşlerin klasik çizgileriyle yine Mister No ayarlarına dönüyoruz. Marzorati usta bize yine oyunlar yapıyor. Hatta oyun içinde oyunlar yapıyor. Bizi, çok ustaca, edebiyat ve müzik tarihine götürüp ufak hatırlatmalar yapıyor. Hikayenin tamamı, çökmekte olan bir atmosfer ve kökleri ‘Amerikan rüyası’nın karanlık kalbine dayanan, önceden bildirilen bir trajediyle doludur. Karışıklık olmasın diye numaralayarak yapalım anlatımımızı.
1- Friedrich Dürrenmatt’ın ünlü, ‘Yaşlı Kadının Ziyareti’ tiyatro oyunu: Öykünün tamamı çok önemli bir drama olan ‘Yaşlı Kadının Ziyareti’nden alınmıştır. Oyun, ilk olarak 1956 yılında Zürih’te sahnelenmiştir. İnsanın baştan çıkarılabilirliği ve satın alınabilirliği ve eylemlerinin ahlaki sorumluluğunu üstlenmesi konularını ele alan bu eserde Dürrenmatt, Yunan tragedyası ile komediye özgü grotesk öğeleri bir araya getirmiştir. (Aşağıda ve Link’lerde meraklısına daha fazla bilgi var)

2- Gabriel Garcia Marquez’in ünlü ‘Kırmızı Pazartesi romanı: Marzorati bize, Latin Amerikalı büyük yazarın, sihirli ve mantık dışı büyülü gerçekçilik ögeleriyle birlikte gerçek suç hikâyesi unsurları da barındıran ve yazarın gazetecilik hünerlerini gözler önüne seren 1981 tarihli Kırmızı Pazartesi adlı kısa romanını da hatırlatıyor.

3- Hiram ‘Hank’ Williams (1923 -1953) Amerikalı şarkıcı-söz yazarı: Öykünün kahramanı ufak bir soyadı (Brooks) değişikliği ile tamamen (genç yaşta ölen) Hank Williams’dır. kitaptaki şarkılar onundur. Hatta öyküsü bile Hank Williams’a çok benzer. (Aşağıda ve Link’lerde meraklısına daha fazla bilgi var)

İnsanlar: Hank Brooks, Bayan Susan Stillman, Şerif Bradley, Şerif yardımcısı Stan, Winslow Bleach, Mr Kinison, Şerif yardımcısı Sanders, Belediye Başkanı Jeffrey Hill, Garson Linda, Rahip Perkins.
Mekanlar: Virginia, Richmond.

Meraklısına:
Friedrich Dürrenmatt’ın ‘Yaşlı Kadının Ziyareti’ adlı oyunu: İlk kez 1956’da oynanan Yaşlı Kadının Ziyareti, uyumsuz tiyatronun farklı bir örneği. Yaşadığımız dünyanın anlamsız bir yer olduğuna inanan Dürrenmatt, ne düzenin değişeceğine inanır ne de insanların bunu değiştirme gücü olduğuna. Dolayısıyla epik öğelerden yararlandığı halde, bu yönüyle Brecht’ten ayrılır. Kara komedya olarak değerlendirebileceğimiz oyunlarında, grotesk önemli bir yer tutar. Zaten çağımızın insanını komedi türü içinde anlatmanın daha uygun olduğunu düşünür. Çelişkiler üstüne kurulu bir dünyada yaşayan insanın trajik boyutu ancak komedi içinde verilebilir. Ki bu da abartılı, çarpık, karikatüre kaçan ve fantastik bir üslup ortaya koyacaktır. Yaşlı Kadının Ziyareti de komik ve trajik olanı barındıran bir oyundur.

Genç bir kızken Alfred Ill ile aşk yaşamış olan Claire, ondan hamile kalmış, Alfred’in tuttuğu yalancı şahitlerle açtığı babalık davasını kaybetmiş ve doğduğu Güllen kasabasından kovulmuştur. Kırk yıl sonra Claire, son derece zengin Bayan Zachanassian olarak Güllen’e döner. Yoksulluğa düşmüş kasaba halkından, onlara bir servet bahşetme karşılığı adalet ister(!); bir zamanlar onu gebe bırakıp paralı bir kız için kendisini terk eden Alfred’in öldürülmesini talep eder. Kasaba halkı bu öneriyi önce şiddetle reddeder. Ancak vaat edilen paranın cazibesine kapılan halk borçlanarak refah seviyesini yükseltmeye başlar. Öğretmenin Claire’e kasabanın kaynaklarını satın alıp işletmeye açmasını teklif etmesi sonucu, zaten Güllen kasabasının bütün kaynaklarının; madenleri, demir yolları, hatta bütün sokakları, evleriyle birlikte Claire Zachanassian’a ait olduğu ortaya çıkar. Alfred’in ölüm fermanının oylanmasında son ana kadar direnen öğretmen ve kendi ailesi bile el kaldıracaktır. Para ile vicdanları arasında bir seçim yapmak zorunda kalan bu insanların durumu, hem komik hem de trajiktir. Para toplum vicdanını satın alacak mıdır? Claire parasıyla adaleti sağlamak istemiştir. Pekiyi suçlu kimdir? Yazarın görüşü bu noktada ortaya çıkıyor. Ona göre suç görece ve değişkendir. Suçun gerçek sahibi belli değildir. İnsanlar suçları ve paralarıyla bu dünyaya katlanacaklardır. Dürrenmatt tüketime dayalı refah toplumlarında paranın değer yargılarını nasıl yok ettiğini göstererek bir sistem eleştirisi yapıyor. 2017 Birgün Gazetesi Kültür Sanat sayfası.

Ayrıca, 49. sayının 14. sayfasında Şerif Bradley ve yardımcısı Stan, muhabbet ederler. Şerifin söyledikleri ortalama Amerikalının ortak düşüncesidir.

Yine, 49. sayının 28. sayfasında, Hank Brooks, dostu Bob Wills‘den bahseder. James Robert Wills (1905 -1975) Amerikalı bir Western swing müzisyeni, söz yazarı ve grup lideriydi. Müzik otoriteleri tarafından Western swing’in kurucusu olarak kabul edilen, yaygın olarak Western Swing’in Kralı olarak bilinen bir müzisyen. (Aşağıda YouTube videosu var.)

Hank Brooks’un (William) ilk albümünden bahsedilir 49. sayının 79. sayfasında. Bu albüm 1948 yılında basılmıştır.

Santral memuresi kadın gazete okumakta. 50. sayının 37. sayfasında gördüğümüz gazetenin başlığı, büyük puntolarla şöyledir. “All the lonely people where do they all come from?”. Yani, “Bütün bu yalnız insanlar nereden geliyor?”. Beatles‘ın “Eleanor Rigby” şarkısının nakaratı. Öyküdeki herkesin yalnızlığını, özellikle santral memurelerininkini iyice hissettiriyor bize.

Emily Dickinson (1830 -1886): Amerikalı bir 19. yüzyıl kadın şairidir. Marzorati 50. sayının 43. sayfasına Dickinson’un şiir kitabını gizlemiş. Belli ki sevdiği bir şair (acaba Di Vitto kardeşlerin mi sevdiği?).

Premiere Magazin. 50. sayının 48. sayfasında şerif yardımcısı bir sinema dergisi okur. Premiere, 1976’dan sonra çıkmaya başlamış bir sinema dergisi. Halbuki öykü 50’lerde geçiyor. Tamam anladık! Sinemayı da çok seviyor ve ilgileniyorlar.