AMANSIZ

Tex Özel: 35. kitap
Lal Özel Albüm: 2
Yayın tarihi. Şubat 2020
Yazan. M. Boselli
Çizen. C. Villa
Kapak. C. VillaÖykü Toplam 240 sayfa

Öykü: Acımasız haydut ve katil, Harry Logan hapishanede idamını beklemektedir. Ama çetesi tarafından kurtarılacağını ummaktadır. Bunu tahmin eden Tucson City şerifi Tom Rupert, eski dostu Tex ve Carson’dan yardım ister. Ve Logan’ın beklediği olur. Tex ve Carson Yetişemez. Çetesi ve kardeşleri onu kurtarırlar. Ama Tex ve arkadaşları peşindedir artık…

Özellik: ‘Amansız’ isimli bu öykünün araştırma yazısına başlamadan önce belirtmem gereken iki nokta var. İlki; bizim gibi inceleme yazısı yazanların dikkat etmesi gereken bir konu olan ‘Spoiler‘, yani Türkçesi, okuyucunun merakını köreltecek, artık öğrendiği için okumasını engelleyecek bilgi (belki kötü tüyo denilebilir). Hele ki daha yayınlanır yayınlanmaz. İkincisi ise; kitabın baskısı daha bitmeden, tamamının yayınlanması. Hepimiz şunun farkındayız tabii ki; hayat pahalılığı, geçim zorluğu ve kitap fiyatları yüzünden kaynaklanan sorunlar. Ama lütfen şunu da unutmayalım, eğer yayın evleri ekonomik sürekliliklerini sağlayamazlarsa, bu kitapları basamazlar (Türkiye’de yada yurtdışında). Yani o çok sevdiğimiz kahramanı okuyamayız bir daha. Şöyle düşünmemizi rica ediyorum. Yazarı, çizeri, yayıncısı, matbaacısıyla bir sürü insanın geçinmesini sağlıyoruz.

Öykünün çizimleri, basımından 17 yıl önce başladı. Aylık Tex serisinde basılacaktı. Villa bir sürü sebepten dolayı, ki bunların en önemlisi Tex kapaklarına ayırdığı zamandır. Villa, yıllardır tüm Tex’lerin kapaklarını çiziyor. Daha sonra Boselli, Villa’ya Büyük albüm olarak basmayı önerdi. Boselli’nin senaryosunun da çok uzun bir sürede üretildiği ve öykünün bazı bölümlerinin de değiştirildiği dikkate alındığında, Boselli’nin metinleri hikayenin muhteşem doğasına katkıda bulunuyor .Öykü o kadar yılan hikayesine döndü ki, İtalya’da okuyucu bile söylenmeye başladı. Bu sırada yayınevi, 2019’un sonunda öykünün özel baskı ile yayınlanacağını duyurdu. Fakat bu sefer başka bir tartışma çıktı. Özel, koleksiyonluk, limitli, lüks kağıda basılı ve kalın kapaklı olacak bu kitabın, haliyle oldukça pahalı olacağı belli oldu. Sadık Tex okurları isyan etti (Tex’in İtalya’da 170.000. okuru var). Sonuç olarak; Ekim 2019’da 699 adet, Kasım 2019’da (Nispeten ucuz, limitsiz, kırmızı kapaklı), Aralık 2019’da 699 adet, Aralık 2020’de 699 adet, Kasım 2022’de 699 adet olmak üzere toplam 2796 adet özel cilt basıldı. Normal gazete bayisi baskısı da Şubat 2020‘de yapıldı. Görüldüğü gibi harika bir kapak. Yayınevi tarafından kapağın hazırlanış öyküsünün canlandırması da çok anlamlı olmuş. Biz de yanına, 1998 yılında çalışılmış olan Tex kapağını koyuyoruz (Maceraperest Aylık 55/ Orijinal 455).

Kitabı açıp kendinizi ilk sayfanın önünde bulmak zaten bir başyapıt havasını çağrıştırıyor. Tucson’un ana caddesi okuyucunun gözleri önünde uzanıyor, okuyucunun hikayeye dahil olmasını sağlıyor, sokağın tozunu, çalışan adamların terini ve yanlarından geçen sakinlerin bağırışlarını algılatıyor. Daha sonra Şerif Rupert’ın ofisine götürülüyoruz, ardından çöle, tekrar şehre ve sonra tekrar çöle.

Sahnenin Tucson şehrinde açıldığı, şahane bir vestern öyküsü. Belki tek başına en iyi Tex öyküsü ya da Tex çizimleri olmayabilir, ama bir Tex macerası olarak en iyilerden biri. Adeta kağıda çizilmiş bir sinema filmi. Çok sayıda karmaşık karakterin, onların değişik psikolojilerinin, ustaca bir senaryo ile ve yine ustaca portre çizimleri ile sunulması çok heyecan verici.

Mauro Boselli‘den daha önceki yazılarımızda bahsetmiştik. Ama yeri geldi, ustadan yine bahsedelim. Boselli uzun zamandır Tex öyküleri yazıyor. Tex senaryo mirasının gerçek sahibi. Mauro Boselli, 2012 yılında yayınevinin editörü olunca, özellikle Tex maceralarının bakış açısı değişmeye başladı. En belirgin değişimler şunlar. Şehirde geçen öykülerin artması. Eksantrik düşmanların artması. Daha önceki başarılı öykülerin devamı olan öyküler. Karizmatik kadınlar. Tex’in tam başrolde olmadığı, biraz geriden izlediği, yargılamayan ve aynı zamanda Tex ile ilgisiz öyküler. Ve de affeden, ikinci bir şans veren Tex. Bu öyküde de ikinci şansı veren Tex’i yine görüyoruz. 75 yılı geçen Tex yolculuğunda, yayınevi açısından tirajı düşürmemek çok önemli tabii ki, ama bir o kadar önemli olan da karakteri yıpratmamak ya da bozmamak. Hem eski hem de yeni okuru memnun etmek çok zor. Ama Tex ekibi ve özellikle Boselli bunu başardı.

Claudia Villa. Bu hikayeyi bitirmek Villa’nın 17 yılını aldı. Bunu eleştirmek için söylemiyoruz. Teknik olarak bir sorun yok, bu bir tartışma değil, 17 yıldır üzerinde çalışılan bir hikayenin yapım aşamasının perde arkasını anlama merakı. Ayrıca bu büyük ustanın çizimlerini yeniden izlemek, bir ÇizgiRoman okuru için büyük zevk. Böyle muhteşem bir eserin tadını çıkardıktan sonra, tüm Tex okuyucularının kendilerine sorduğu sorunun şu olduğuna bahse girmeye hazırız: ‘Claudio Villa’nın yeni bir öyküsünü ne zaman okuyabileceğiz? Bu sorunun cevabı Eylül 2023’de İtalya’dan geldi. ‘Kader Yolculuğu’. Senaryosunu Mauro Boselli’nin yazdığı, çizimlerini Claudio Villa’nın yaptığı ve renklendirmelerini Matteo Vattani’nin yaptığı, 755 no’lu sayı. Villa usta, Şimdiye kadar, 10 Tex, 4 Martin Mystere ve ayrıca 5 farklı öykü çizdi. Villa’nın, bu öyküden önceki son Tex öyküsü ise 2002 yılında basılan, Claudio Nizzi’nin yazdığı Mefisto öyküsüydü (Maceraperest Aylık seri. 101/104. Orij. 501/504)

Boselli ve Villa uyumundan bahsedeceksek eğer; Tex ve ekibini evlat edinmiş bir aile gibiler. Tabii ki, Bonelli ve Galeppini’nin, ardından Nizzi’nin yetimlerini evlat edinmiş müşfik ve ilgili yeni aile. Aralarındaki akıl okuma, koordinasyon, doğru ironi ve görev dağılımı’nı uyum içinde paylaşan bir aile.

Senaryo, klasik bir vestern öyküsü. Sürükleyici, olaylarla dolu ve birden fazla sürprizleri olan. Klasik konuları içeriyor. Kaçış, yaşlı şerif yardımcısı, gizli çıkışları olan kanyonlar, kovalamaca, çok sayıda Kızılderili, yakalanıp kurtarılma, yine kovalamaca, pueblo’daki pusu ve dörtlü düello.

Yeri gelmişken bahsetmek gereken bir mevzu daha var. Yazar ve çizerler. Sevgili okurlar; bu adamlar gerçekten çok akıllı, sanatçı ruhlu, kültürlü adamlar. Yani bildiğiniz entellektüel insanlar. Zaten öyle olmasalar; sanat, edebiyat, tarih, coğrafya, felsefe ya da mitoloji ile ilgilenmeseler, bizim o çok sevdiğimiz öyküleri yaratamazlardı. Haliyle, farklı sanat ve kültür disiplinlerinden etkilenip, bize de minik kıtırlar atıyorlar. Bir de şu var ki, özellikle çizerlerin, senaryodan çok fazla çıkma şansları olmadığı için, film sahneleri ve oyuncuları kullanarak hem eğleniyorlar, hem de bize ufak test’ler yapıyorlar.

Bu öyküde de bir sinema filmi önemli bir rol kapmış. Ayrıca iki film ‘karakter oyuncusu’ rolü kapmış. ‘Rio Bravo’; ülkemizde ki gişe adıyla ‘Kahramanlar Şehri’. Kovboy filmleri tarihinde, haklı bir yeri olan, örnek bir film. İyi vestern filmi ögelerine uygun, John Wayne efsanesinin başrolde olduğu kaliteli vestern filmi. Yakışıklı şerif John Wayne, düşkün ve sarhoş silahşor Dean Martin, yaşlı şerif yardımcısı, genç ve iddialı silahşor, hapisteki kötü adam, güzel ve cüretkar kadın. Özellikle, kötü adamı hapisten kurtarma çabaları. Bu filmdeki bazı ögeler, Tex’in bu öyküsüne çok uyuyor; hapisteki kötü adam ve onu kurtarmaya çalışanlar. Kitap’taki Duffy’nin, filmdeki, Stumpy‘ye benzemesi işin cabası. Boselli’nin ‘Kahramanlar Şehri’ filmine saygı duruşunda bulunması şaşılacak bir şey değil.

Wild Bunch, usta yönetmen Sam Peckinpah‘ın unutulmaz filmi. Ülkemizdeki gişe ismi ile Vahşi Belde filminde, Angel karakteri (Jaime Sanches) neredeyse olduğu gibi Tex öyküsünde yer almış. Sevimli, fularlı, güzel gülümsemeli Angel.

Clint Eastwood‘un Efsanevi filmi, Birkaç Dolar İçin filminde, Clint Eastwood ödül avcısını canlandırır. Finalde, ölüleri sayarken bir kişinin eksik olduğunu farkeder. Eksik olan tam da ona ateş etmek üzeredir. Son anda fark eder ve onu da öldürür. Sonra Lee Van Cleef‘e döner ve şöyle der. ”Hayır ihtiyar. Toplamda bir yanlışlık var sandım. Ama şimdi oldu”. Kitapta ise; Kit Carson haydutları sayarken birini eksik sayar ve onu son anda ekarte eder. Oğulcuğu yani Kit Willer ona filmden bir gönderme yapar. ‘‘Belli ki hesap hatası yapmışsın! Toplamda onüç kişilermiş!”. Carson adamı bayıltır ve şöyle cevap verir, ”Sayı hala oniki”. Ustalara saygı duruşu.

Kitapta fark ettiğimiz son numara ise, Amerikan suç tarihinden önemli bir isme gönderme. Harvey Logan. Kitaptaki ismi Harry Logan olan, gerçekten yaşamış Harvey Logan ile tipleri hiç benzemiyor, hatta öyküleri de benzemiyor. Ama Harvey Logan tam bir başbelası, katil ve soyguncu idi. Kariyerine, Black Jack Ketchum isimli bir haydudun yanında başladı. Sonra yine meşhur Sundance Kid‘in çetesi Hole in the Wall‘a katıldı. Ekip daha sonra Butch Cassidy ile birleşince Wild Bunch diye anıldı. Adam bildiğiniz bela yani.
Harvey Logan, yaşamı boyunca 15 cinayetten dolayı aranıyordu, ancak genel olarak bu sayının iki katından fazlasını öldürdüğü söyleniyor. Ama bazı tarihçiler öldürülen gerçek sayıyı dokuz olarak gösteriyor. Pinkerton Dedektiflik Bürosu’nun başkanı William Pinkerton, Logan’ı, namı diğer Kid Curry’yi, Amerika’nın en gaddar kanun kaçağı olarak adlandırdı. Pinkerton, “Tek bir sevimli özelliği yok” diye yazdı. “Tek bir iyi yanı olmayan, tanıdığım yegane suçlu o.”

Şerif Tom Rupert. Tex ve Carson’un eski dostu olan Tucson şehri şerifi Tom Rupert, öykümüzde dostlarını yardıma çağırır. Ama o bizim de dostumuzdur. Nereden mi? Daha önceki 5 Tex macerasından tanışıyoruz kendisi ile. Tucson (Çizgi Düşler Klasik seri sayı 211-212-213. cilt 22), Carson (Maceraperest Aylık 7-8-9- Orijinal 407-408-409), Rurales! (Maceraperest Aylık 163-164. Orijinal 563-564), Cehennem Avı (Çizgi Düşler 605-606-607-608. cilt 1 ve 2), ve Büyük Yarış (Maxi Tex. Çizgi Düşler 22) öykülerinden tanışıyoruz. Bunlar benim hatırladıklarım, unuttuklarım varsa özür dilerim. Bu arada hep rahatsız olduğum bir şey vardı. Bir kasabaya her gittiklerinde başka bir şerif, barmen ya da doktor ile karşılaşırdık. Boselli, bu tip ayrıntılara çok dikkat ediyor, devamlılığı önemsiyor ve dizi mantığına uyuyor. Okur olarak, bu vefasızlıktan o da rahatsızdı herhalde. Bu öyküde rastladığımız şerif yardımcıları olan, Steve, Angel ve Duffy‘yi Cehennem Avı’nda, Yannis Ginosatis‘in kaleminden görüyoruz. Spada‘nın çizdiği Rurales!’de ise Sadece Steve ve Angel ‘i görüyoruz.

Farklı çizerlere göre Şerif Tom Rupert

Tucson Şehri. Kahramanlarımızın macera alanının tam ortasında olduğu için Tex okurlarının iyi bildiği bir şehirdir 🙂 Ayrıca öyküde geçen San Xavier Manastırı gerçekten vardır ve de tamir edilmiş olarak yerinde duruyor. Tucson’a 20 km uzakta olan Manastır, 1692 yılında inşa edildi.1770 yılında Apaçi baskınında yerle bir oldu. 1900’lerin başında tamir edilmeye başladı ve tekrar hizmet vermeye başladı.

–Bu öyküde , Tex öykülerinde pek görmediğimiz bir sekans var. Yurtdışında Tex okurları arasında çok tartışıldı. (Bakalım spoiler vermeden, yani tüyo vermeden yazabilecek miyim?) Kesik kafa görürüz öyküde. Olur mu, olmaz mı çok tartışıldı? Bazıları vahşet dedi. Bazıları bunun bir yetişkin romanı olduğunu, haliyle olabileceğini söyledi. Kitabı okuyunca eğer arzu ederseniz Çizgi Diyarı ya da Altın Madalyon forum sitelerinde tartışabiliriz.
–Kitabın başında, Villa ile şahane bir röportaj ve güzel de bir yazı var. Çok çok güzel, mutlaka okuyun. Daha doğrusu, insan bir an önce öyküye dalıyor ve sonra yazıları okumayı unutuyor. Lütfen unutmayın. (acaba yazılar sona mı konsa Martin’deki gibi, diye düşünmeden edemedim şimdi :).)
–Birde, Boselli müthiş bir tempo tutturuyor öykü boyunca. Ama sanki son 20 sayfada o kadar hızlanmış ki, 40-50 sayfalık malzemeyi 18 sayfaya sığdırmış. Bonelli mi sıkıldı, Villa mı sıkıldı yoksa ikisi de mi 17 yıl sonra sıkıldı bilemiyoruz? Ama 90’lık şut son anda kullanılmamış gibi.

–Tex, Boselli’den beri, alıştığı gibi yine bir suçluyu affediyor. Ayrıca iyi de ediyor. Fakat merak edilen şu, Boselli yakında Tex’in başının üstüne hare çizecek mi ya da melek kanatları takacak mı? :).
–Benim kardeşim olmadığı, tek çocuk olduğum için, anlayamadığım ama hep izlediğim, anlamaya çalıştığım, merak ettiğim bir duygu vardı. Kardeşler arasında ki sevgi/nefret ilişkisi. Boselli senaryosu ile, Villa portreleri ile bu psikolojik durumu bize çok iyi aksettiriyor. Logan kardeşlerin ilişkisi cuk oturmuş.

İnsanlar: Kit Carson, Kit Willer, Tiger Jack, Şerif Tom Rupert, Şerif Yrd. Angel, Şerif Yrd. Steve, Şerif Yrd. Duffy, Şerif Yrd. Rusty, Harry Logan, Scarface, Manuel Logan, Simon Logan, Ayathlay, Alamito, Horatio, Cato.
Mekanlar: Arizona, Tucson, Meksika, Magdalena.