83. öykü
orijinal. 129-130. sayı
Lal KM Seri. 33. Cilt
SHERLOCK HOLMES’UN SIRRI

Senaryo: Carlo Recagno
Çizimler: Franco Devescovi
Kapak: G. Alessandrini
İlk yayın tarihi. Aralık 1992-Ocak 1993

Öykü: Martin, Diana ve Java, Sherlock Holmes onuruna düzenlenen bir akşama katılmak üzere Londra’dalar. Bu gecede zengin ve eksantrik Trevor Gould, ünlü dedektifin macerasının yayınlanmamış bir taslağını sunacak. Ancak Gould öldürülür ve el yazması ortadan kaybolur. Bu sırada şehre yakın gizli bir yerde birisi, çocukları karanlık deneyler için kobay olarak kullanıyor. Ancak çocuklardan biri kaçmayı başarır ve İmkansızlıklar Dedektifinden yardım ister…

Hazırlayan: eankara

Sherlock Holmes romanlarına baktığımızda, Holmes ve Dr. Watson 1881 – 1904 yılları arasında, Londra’daki Baker caddesinde yaşamışlardır. Conan Doyle’un romanlarında, tv. ya da sinema filmlerinde gördüğümüz bu cadde, dünyadaki pek çok Holmes hayranının uğrak noktasıdır. Cadde ve yakınları, Holmes hayranlarının dışında, sanatseverler için sürpriz nitelikte daha pek çok görülecek yer bulunmaktadır. Örneğin, Madame Tussauds Müzesi ya da Langham Oteli gibi uğrak yerleri.
Langham Oteli, Holmes romanlarının yazarı Sir Arthur Conan Doyle ile diğer bir ünlü yazar Oscar Wilde’ın akşam yemeğine ev sahipliği yapmıştır. (Doyle bu yemek için ‘’Gerçekten benim için altın bir akşamdı ‘’ diyecekti. ) Bu akşam yemeğinin sonucunda Oscar Wilde ‘ın çok okunan romanı ‘’ Dorian Gray’in Portresi ‘’ ortaya çıkmıştır ! Aynı dönem Holmes’un ‘’ Dörtlü İttifak ‘’ romanı yayınlandı. Bu otel Holmes hikayelerinde de yer almaktadır.

Bu caddede bulunan Sherlock Holmes’un romanlarda yaşadığı evi, her yıl milyonlarca Holmes hayranının ziyaretlerine sahne olmaya devam ediyor. Ev, inşaat şirketi ile Belediye Meclisi arasındaki uzun tartışmalar sonucu müze olma şansını bulmuştur.

İnceleyeceğimiz Martin macerasında göreceğimiz gibi, bu yerleşim yerini ziyaret edenler , bu roman kahramanının, bir zamanlar gerçekten yaşadığı yanılgısına ister istemez kapılıyorlar ! İki bölümlük bu macera yayınlandıktan sonra , İtalya’da ( sonrasında İspanya’da , Hırvatistan’da ve diğer pek çok ülkede ) hem senaryo , hem de çizimleri açısından çok sevilmişti. Ancak , özellikle İtalyan okuru , senaryo da iç içe geçmiş iki kurgudan, ‘’ Çocuk kaçırması ‘’ ile ilgili olanını gereksiz görmüş , ‘’ keşke senaryoya hiç katılmasıydı ‘’ görüşünde bulunmuşlardı.
Martin macerasında bu kez Sherlock Holmes konusu var, hem de Holmes’un özel yaşamına ve günümüzdeki yansımalarına kadar çeşitli özellikleriyle . Ayrıca, bu macera bir çok özelliğe sahip. Öncelikle senaryo yazarı açısından. Carlo Recagno aklındaki bu maceraya ilişkin projeyi Alfredo Castelli’ye anlattıktan sonra , kabul görmüş , Bonelli camiasına adım atma olanağına kavuşmuştu. Maceranın gördüğü ilgi üzerine Holmes ,daha sonra da Martin maceralarına konuk olacak, hatta yan dizideki ( Başka Yerden Hikayeler ) maceralarda sık sık görünecekti. Bu macera, çizer Devescovi’nin de Bonelli grubundaki ilk çalışmalarındandır. (1990’daki Necronomicon sonrası 1992’de 3. Macera )
Alfredo Castelli ise, her fırsatta Sherlock Holmes’a sevgisini belirtmiş, ondan övgüyle bahsetmiştir. Bilindiği gibi , Martin Mystere’in de yaşadığı ve adresi belirli evi ( Manhattan’daki Washington Mews 3 numara ! ) maceralardan çok iyi bildiğimiz yer.

Bu konuda , Castelli’nin yaptığı açıklama, Conan Doyle’u hatırlatıyor.
‘’ Aslında, Arthur Conan Doyle ‘un çok iyi bildiği gibi, kahramana bir adres sağlamak, karakterin daha gerçekçi olmasına yardımcı oluyor. İmkansızlar Dedektifi Martin Mystere’in pek çok okuyucusu onun gerçekten var olduğuna inanmaktan hoşlanıyor. Ben sadece onun mütevazı biyografi yazarıyım ! ‘’

MACERAYI OLUŞTURAN SANATÇILAR :
Holmes konulu iki bölümlük macera , hem senaryo hem de çizimleri açısından oldukça detaylı ön araştırmalara dayanmış. Bu sanatçıları kısaca tanıyalım .
Franco Devoscovi ( Çizer ) :
Tamamen farklı bir alanla ilgili eğitim görmesine rağmen, çizim dünyasının cazibesine kapılan sanatçılardan olan Devoscovi, çizim işlerine nasıl başladığını şöyle anlatıyor ;
‘’ Her şeyden önce gazeteci olmaya devam etmek istiyordum, benimkisi sadece basılı kağıt dünyasına, belki de arka kapıdan girmenin bir yoluydu. Sonra yine de eğitimimi bitirmek istedim. Siyaset Bilimi bölümünden mezun olmaya sadece birkaç sınav kalmıştı ve diplomayla bu çizgi roman işimde daha iyi bir şansa sahip olacağımı düşündüm . Ancak zaman geçtikçe, her geçen yıl yolumu bulduğumu ve çizgi romanın, çizimin artık benim işim olduğunu fark ettim. ‘’
Devoscovi çizim işlerine başladıktan bir süre sonra Bonelli’ye girişini ve de Martin maceralarına başlamasını da açıklıyor.
‘’ Dürüst olmak gerekirse Il Monello’nun durumu çok kötüydü, kırk altı yaşında kendimi işsiz kalmak gibi kıskanılacak bir durumda buldum ! Bu yüzden kesinlikle bir şeyler borçlu olduğum Castelli’yi arayıp Bonelli’nin müdürü Canzio’dan randevu almaya karar verdim. Randevuya geldiğimde zaten beni takip ettiklerini ve bazı albümlerini bana yaptırmayı düşündüklerini söylediler, – varım – dedim. Sınavım iyi geçti ve bana üç görev teklif ettiler: Martin Mystere, Mister No veya Zagor. Dürüst olmak gerekirse hesaplamalarımı yapmaya başladım. Mister No için hayır dedim. Orman, yapraklar, ağaçlar, hayvanlar… yapılacak çok iş var. Zagor mu? Zagor hayır! Onu hiçbir zaman sevmedim, nedenlerini de umursamıyorum… Hayranları adına üzgünüm ama durum böyle. Martin ise benim için daha modern ortamlar, yeni bir tarz demekti. Martin fazla Amerikalı. Daha doğrusu, Amerikalılara dair sahip olduğumuz efsanevi klişeye çok yakın. Ancak göbeği yok, çok kibar ve kola içmiyor. Hikayeleri benim görüşüme göre, çoğu Amerikalının sahip olmadığı bir kültüre veya en azından kültürel meraka mutlaka sahip olması gereken bir izleyici kitlesini hedefliyor. Hikayelerimi çizmeye başladığımda , daha fazla özgürlüğe sahip olmayı tercih ederim. Castelli bana çok şey verir, hatta çok fazla! Ama, bir senaristin gücünün burada yattığına inanıyorum. ‘’
Devoscovi , bu iki ciltlik Holmes ile ilgili maceranın çizimlerinde , zengin görsel kaynaklardan yararlanmış ve sonuçta iyi bir iş çıkarmış. Özellikle Sherlock Holmes’un yaşlılığını gösteren çizimleri, grafik yapı bölümünde göreceğimiz gibi, bir hayli etkileyici.

Carlo Recagno ( Senaryo Yazarı ) :
Milan çizgi roman okulunda eğitim gören Recagno, 1989’da Alfredo Castelli’ye Martin Mystère için bir hikaye önerdi, bu hikaye onaylandı ve bu onun ilk yayınlanan hikayesi oldu. Ancak, kısa sürede yıldızı parladı, birçok Martin macerası için senaryo yazdı. Senaryo yazmaya devam ediyor ve 1995’ten bu yana Sergio Bonelli Editore’de editör olarak Federico Memola’nın yerini alarak Castelli ile yakın işbirliği içinde çalışıyor. Ayrıca, ‘’ Başka Yerden Hikayeler ‘’ dizisi için hikayeler yaratıyor . Sanatçı; 2007, 2011 ve 2014’te İtalya’da ‘’ Bilim Kurgu ‘’ dalında ödüller kazanmış.
Recagno, Sherlock Holmes konusunda şunları söylüyor ;
‘’ Holmes kesinlikle şüpheci ama katı bir insan değil. Sanırım başından beri beni ona en çok çeken şey, her duruma bir bilim insanının bakış açısıyla yaklaşabilmesiydi (ve aslında Fantastik Dörtlü’den Reed Richards’a ve Star Wars’tan Bay Spock’a da aynı sebepten dolayı her zaman hayran olmuşumdur) . Holmes gizemlere mantıksal ve bilimsel bir yaklaşım getiriyor ve bu nedenle onun da olağanüstü delillerle birlikte olağanüstü olayları kabul etmekte hiçbir sorun yaşamayacağına inanıyorum. En ünlü özdeyişlerinden biri şudur; imkansız olanı eledikten sonra geriye kalan, ne kadar olasılık dışı olsa da, gerçek olmalıdır. Martin Mystère’in dünyasında gerçekten imkansız olan çok az şey var ama sonuçta iki karakter de aynı açık fikirliliğe sahip. ‘’
Recagno , Bonelli dahilinde, kısa sürede önemli yazarlardan biri olmuştur.

MACERANIN SENARYO VE GRAFİK YAPISI :
Carlo Recagno bu Martin macerasında, iç içe geçmiş iki farklı ‘’gizemli olay’’ı , Sherlock Holmes’a canlı karakter yapısı kazandırmaya çalışarak ( hatta yaşlandırarak ! ) ustaca birleştirip , ilginç bir senaryo yapısı oluşturmuş.
Sherlock Holmes’un Felsefesi kitabının yazarı Luigi Siviero,  çizgi roman, tarih ve polisiye edebiyat arasındaki ilişkiler üzerine bir dizi makalenin yazarı. Üstelik , aynı zamanda doktor, roman yazarı, karikatürist ve şair !
Luigi Siviero , Holmes’u esas alan Recagno senaryolarının çok önemli ve farklı çalışmalar olduğunu söylüyor.

‘’ Çizgi romanlarda , Sherlock Holmes ile ilgili çalışmalar neredeyse hiçbir zaman klasik anlamda polisiye öyküler değildir. Orijinal karakter, onun taklitleri, onun soyundan gelenler veya onunla aynı kıyafete sahip diğer karakterler çoğu zaman tümdengelimli polisiye öykülerden uzak, çizgi romanların baş kahramanlarıdır. Bonelli bağlamında, Sherlock kıyafetlerine sahip bir karakter, Zagor dizisinde ara sıra görünen Bat Batterton’dur.  Bu tip karakterler Dylan Dog’da da, Napolyon’da da görülmüştür. Ancak, ‘’ orijinal Sherlock Holmes ‘’, Carlo Recagno tarafından yazılan bir çok Martin Mystère maceralarında, dikkate değer sayıda çizgi roman kahramanı olmuştur . Bana göre Recagno, söylediğim gibi Doyle’un orijinal kısa öykülerini stilistik bir referans noktası olarak alan, çok farklı bir şey yapmıştır. Doyle’un Sherlockvari öykülerinin ötesine geçen çalışmalara da yer verildiği görülmektedir. ( Doyle’un Kayıp Dünya romanında yarattığı Profesör Challenger’ın ortaya çıkması gibi ) Ayrıca, ağabey Holmes’un varlığı gibi göndermelerle oluşturulmuş bir anlatı çerçevesini görmek mümkün. ‘’
Alessandrini, ilk kapak için ‘’ Holmes’a saygı duruşu ’’ niteliğinde çalışmasını yaparken, ikinci kapakta Doyle’un “Kayıp Dünya” adlı eserine gönderme yapmış.
Siviero’nun anlatımı sonrası örneklerle, Devoscovi’nin çeşitli görsel kaynaklardan yararlandığı, maceranın grafik yapısıyla ilgili özelliklere bakalım :

SHERLOCK HOLMES İLLUSTRASYONLARI TARİHİNDE İKİ SANATÇI :
Holmes konusunda, bu ünlü dedektifi çizimleriyle canlandıran çok önemli iki sanatçıdan bahsetmek gerekiyor.
Sidney Paget :
 Victoria devri’nin önemli Britanyalı ressam ve çizerlerinden olan Sidney Paget’in çizimleri The Strand Magazine dergisinde yayınlanmıştı. Sanatçının Holmes çizimleri bu konudaki en bilinen çalışmalardır. Bir bakıma, Holmes’u hayal dünyasından gözle görünür hale getirmiştir. 350’den fazla çizimiyle Conan Doyle’un hikayelerine katkıda bulunmuştur, 500’den fazla Holmes çizimi yaptığı belirtilmektedir.
Sanatçının çalışmasından örnekler görelim.

Robert Fawcett :
Sanatçı, Londra’daki ünlü Salde Güzel Sanatlar Okulu’nda okuduktan sonra, Amerika’da bir çok yayın organında çalışmıştır. En ünlü eserleri Colier’s Magazine dergisi için yaptığı Sherlock Holmes çalışmaları, en ünlü eserleridir. Lakabı ‘’ illustratörlerin illustratörü ‘’ idi.

CONAN DOYLE’DAN BİLİNMEYEN YENİ BİR ESER KEŞFİ ( Mi ? ) :
Conan Doyle, dünyanın her yerinden çok sayıda hayran kitlesine sahip.
Yazarın, yaşamı boyunca yazdığı romanlar hala büyük talep görüyor. Aşağıda , yazarın yaşam bilgisi görülüyor.

Martin macerasını okuduktan sonra, belki bazı okurların aklına ; ‘’ Conan Doyle’un acaba bu şekilde keşfedilmiş bir eseri var mı ? ‘’ sorusu takılabilir. Benzeri bir olay , bu maceraların yayınından yıllar sonra yaşandı. Nasıl yaşandığına kısaca bakalım.
Günümüzde farklı alanlarda gördüğümüz koleksiyoncular çok sayıda, Sherlock Holmes konusuyla ilgili olarak da bulunuyor. Farklı boyutlu figürlerinden , posterlere , filmlerinden çeşitli tarihlerde yayınlanmış filmlerine , anma eşyalarına kadar talep gören çok geniş bir alan söz konusu.
Ayrıca, zaman zaman açık artırmalarda Doyle’un el yazısı notları , çok yüksek fiyatlarla el değiştiriyor.

Holmes koleksiyonerlerden özellikle ikisinden bahsetmek gerekiyor.
Sherlock Holmes Kolleksiyonerleri :
İlk bahsedilebilecek kolleksiyoner Glen Miranker :
Glen Miranker’ın bu konuda koleksiyon yapmaya yapımı 45 yıl öncesinden başlıyor. Çocukken Sherlock Holmes hikayelerini okumuş, ve Yale Üniversitesi’nde fizik ve bilgisayar bilimi olarak çift anadalda eğitim yaparken, stresini hafifletmek için bu hikayelere geri dönmüş. Daha sonra, MIT’de yüksek lisans öğrencisiyken (burada sırasıyla 1977 ve 1979’da yüksek lisans ve doktora derecesini aldı), koleksiyonculuğun yanı sıra , Sherlock konusunda çeşitli gruplar ve kuruluşlarla bağlantılar, dostluklar kurmaya başlıyor. Irene Adler’in Dostları ve Boston’daki Speckled Band dahil olmak üzere birçok Sherlock tarzı topluluğa katıliyor . Miranker’in koleksiyonunun gelişmesi, çalışma hayatında da sürüyor, bu arada Apple’ın ‘’ Teknolojiden Sorumlu Başkanı ‘’ olarak görev yapıyor.
Miranker 2004 yılında emekli olduktan sonra , çeşitli düzenlenen sergiler için koleksiyonundan parçalar veriyor. Bu sergilerin en ünlülerinden birinin ( Indiana Üniversitesi Lilly Kütüphanesi’ndeki 2019 tarihli 221 Nesneyle Sherlock Holmes ) fotoğrafı görülüyor.

Diğer kolleksiyoner Leslie S. Klinger :
Amerikalı avukat ve yazar Klinger ,adını daha çok roman ve çizgi roman yorumlarıyla duyurdu. ( Holmes hikayeleri , Dracula, Frankenstein, Sandman, Watchmen gibi eserler ) Berkeley Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olan Klinger’in Holmes’a olan ilgisi hukuk fakültesinde gelişmiş. Dedektif hakkında binlerce kitaptan oluşan bir koleksiyon topluyor , koleksiyonuna 1967 yılında başlamış. Ayrıca, kendisinin Birinci Dünya Savaşı öncesi polisiye romanlarından oluşan önemli bir koleksiyonu var. Üç ciltlik açıklamalı, Holmes eserlerine ait olarak yazdığı kitapları, dilimize çevrilerek Türkiye’de yayınlandı.
Klinger , Conan Doyle’un eserleri konusunda şu açıklamayı yapıyor ;

‘’ Sherlock Holmes hikayelerinde bir deneyim yaşadım, elyazmalarını inceledim, ancak pek çok eksik var. Ancak Conan Doyle’un el yazmaları çok daha az açıklayıcıdır; ya çok az düzenleme yaptı ya da bazı durumlarda, ” el yazmalarının” aslında “güvenilir kopyalar” olduğundan şüpheleniyorum. ‘’
Bu konuda , ülkemizde ilk akla gelen kişi , ‘’ Korkmayınız Mister Sherlock Holmes  – Türkiye’de Polisiye Romanın 125 Yıllık Öyküsü ( 1881 – 2006 )‘’ adlı ayrıntılı kitabın yazarı Erol Üyepazarcı.

İlginçtir, ‘’ Conan Doyle’un , yeni keşfedilmiş, şimdiye kadar bilinmeyen eseri var mı ? ‘’ sorusunun cevabı yukarıdaki yetkin kişilerden gelmedi. Bir başka kaynakdan geldi .
20 Şubat 2015 tarihinde The Telegraph gazetesi abonelerine çok ilginç bir haber geçti. ‘’ Kayıp Sherlock Holmes hikayesi bir adamın tavan arasında bulundu ‘’ başlıklıydı haber. Devamında şunlar yazılıydı :
‘’ Geçen hafta, 80 yaşındaki İskoçya Sınırı tarihçisi Walter Elliot’un tavan arasında Book o’ the Brig’in 112 yıllık yırtık pırtık bir kopyasını bulduğu bildirildi.’’

Walter Elliot, hikayenin yer aldığı 113 yıllık kitapçığı 50 yıl kadar önce bir arkadaşından aldığını söylemişti. ‘Book o’ the Brig’ başlıklı kitap 48 sayfaydı.

Ancak , 1 yıl sonra , durum açıklığa kavuştu. Eser , yanlışlıkla Arthur Conan Doyle’a atfedilmişti !! Araştırmaları yapanlar ( başta Arthur Conan Doyle Ansiklopedisi Sitesi olmak üzere ), bu sonucun başlıca nedenleri olarak ;
A ) 1903’te hiçbir ciddi editörün Conan Doyle’u isimsiz olarak yayınlamaması.
B ) Metnin üslubunun Conan Doyle’unki gibi olmaması
gösterildi.
Geriye şimdilik , Castelli ve arkadaşlarının hazırladığı Martin macerasının tadına varmak kalıyor !

İsimler: Java, Diana Lombart, Sherlock Holmes, Travis, Trevor Dold, Henry Baskerville, Arthur Conan Doyle, Psimith, Müfettiş Mac Donald, Jason, Moriarty, Wiggins, Williams, Prof Challenger.
Mekanlar: New York, London.